Theologe Laura Dijkhuizen zet zich al jaren in voor meer gelijkwaardigheid in de kerk. Een thema dat haar op het lijf is geschreven, want zij kent het gevoel een outsider te zijn.
‘Wees niet bang voor black theology. Realiseer je dat theologie altijd wordt gekleurd door je context.’
'Ik ben van eenvoudige komaf en was de eerste uit ons gezin die naar het VWO ging. Later kwam ik met mijn open blik, deels gevormd door de linkse oriëntatie die ik van huis uit had meegekregen, in botsing met de meer behoudende evangelische wereld.' De rijkdom van culturele diversiteit ontdekte ze onder andere via haar twee Afrikaanse adoptiekinderen. Ze begon zich te verdiepen in de Afrikaanse cultuur en interviewde voor een onderzoek diverse Afrikaanse vrouwen. 'Ik raakte onder de indruk van hun wijsheid en kracht.'
Raakvlakken
Dijkhuizen ziet veel raakvlakken tussen feminist en black theology. Ze legt uit: 'Beiden komen voort uit de bevrijdingstheologie die halverwege vorige eeuw in Zuid-Amerika ontstond. Het is een theologie die ontstaat in een context van onderdrukking en ongelijkheid. Zowel vrouwen als mensen van kleur ervaren dezelfde dynamiek.'
'Sommige mensen schrikken van feminist of black theology. Ze vinden het al snel te activistisch klinken of denken dat het niet-Bijbels is. Maar het is belangrijk om ons te realiseren dat theologie altijd wordt bedreven vanuit een context. En onze hedendaagse context is multicultureel. Het is de kunst om een theologie te ontwikkelen die inclusief is, zonder de exclusiviteit te verliezen. Daarmee bedoel ik dat je geen essentiële overtuigingen overboord gooit.'
Beeldvorming
In kunst, maar ook kinderbijbels en op oude prenten werd Jezus lange tijd afgeschilderd als ‘witte man met blonde haren en blauwe ogen’. In hoeverre beïnvloeden deze beelden onze theologie?
'Dit heeft enorme invloed. Juist in je jeugd vormt je brein kaders. Wie vertrouw ik wel, wie niet? Wie vertelt de waarheid, wie liegt? Het is iets van alle tijden dat we moeite hebben met Jezus als Jood. Hoewel we nu - via internet en sociale media - een veel breder scala aan beelden tot onze beschikking hebben, speelt die oude beeldvorming indirect nog steeds door.'
Hoe kun je dit hardnekkige beeld doorbreken, als dominee of voorganger?
'Het begint met benoemen. Het is een feit dat in veel kerken een witte, mannelijke voorganger op de kansel staat. En dat geldt ook voor veel andere ambtsdragers. Terecht of niet, ons brein werkt nu eenmaal zo dat als de meeste vertegenwoordigers van God op aarde witte mannen zijn, we God ook gaan zien als witte man. Dus het begint met dit te benoemen, om die onbewuste en vanzelfsprekende koppeling te doorbreken. Laat waar mogelijk een veelkleuriger palet zien, dus laat mensen van een ander geslacht en kleur ook toe op het podium en tot de oudstenraad.'
Ander gezichtspunt
Daarnaast ziet Laura ook kansen in de verkondiging. 'Kies eens voor andere gezichtspunten vanuit de Bijbelverhalen. Neem het verhaal van Maria en Jozef - bespreek dat eens vanuit Lucas. Hij was zijn tijd ver vooruit door vooral de kant van Maria te belichten. Of preek over de Ethiopiër in plaats van over Filippus.'
'Het was voor mij ook een eye-opener om te zien hoe mensen vanuit andere culturen dan de westerse, de Bijbel lezen. Als westerse christen identificeren we ons het liefst met Jezus, Mozes of Petrus, de helden van het verhaal. Terwijl lezers vanuit culturen waar mensen te maken hebben met lijden, zich sneller identificeren met de persoon die hulp ontvangt.'
Wat kan een meer inclusieve theologie betekenen voor de kerk?
'Alleen samen kunnen wij de liefde van God ervaren, is mijn overtuiging. In een gepolariseerde tijd is de kerk nog een van de weinige gemeenschappen waar de groep niet volledig homogeen is. Dat is een pluspunt waar we gebruik van zouden moeten maken.'
'Daarnaast speelt er een actueel probleem: door corona worden we als kerk met de neus op de feiten gedrukt: we zijn enorm individualistisch. Wie zegt dat we straks weer bereid zijn om achter onze schermen vandaan te komen om samen te komen als kerk? Het DNA van de kerk is gemeenschap, maar als we niet oppassen, missen we de verbinding. Juist daarin kunnen we (als westerse christenen) heel veel leren van mensen met een andere culturele achtergrond. Ik zeg weleens gekscherend tegen mijn studenten dat mijn Marokkaanse buurvrouw de beste christen is die ik ken. Ze is super attent en leeft mee met de mensen in onze straat. Zij laat zien wat verbinding betekent.'
Thema: Meer (dan) kleur
Dit artikel hoort bij het thema 'Meer dan kleur'. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
Over Laura Dijkhuizen
Laura Dijkhuizen is theoloog en onderzoekt genderrollen binnen de Nederlandse evangelische beweging. Zij werkt als Academic Dean bij the Foundation Academy of Amsterdam gericht op studenten met een migratie achtergrond. Ze schreef onder meer het boek Typisch Evangelisch. Een beweging in perspectief en was tot maart 2020 de voorzitter van het netwerk Gelijkwaardig leiderschap (voorheen Vrouwentheologen) van MissieNederland.
