Paulien Vervoorn is spreker, auteur en preektrainer bij Geloofwaardig Spreken, en was ook enkele jaren diaken in de CAMA Parousia-gemeente in Woerden. In haar rol van diaken initieerde ze enkele jaren geleden de zogenaamde Harthorend-avonden, waarbij gemeenteleden met elkaar in gesprek gingen over spannende thema’s. ‘Het begint met: Hoe luister je met je hart, zonder oordeel?’
De harthorend-avonden waren een verdieping op het jaarthema van de kerk: ONE. ‘Het thema had een dubbele betekenis: zowel eenheid als Omzien Naar Elkaar,’ licht Vervoorn toe. ‘Je kunt daar mooie preken over geven die mensen raken, maar daar leer je mensen geen vaardigheden mee aan. Je moet het gaan doen. Vandaar het voorstel om in vier avonden als gemeente met elkaar in gesprek te gaan over thema’s waar verschillend over gedacht werd en wordt in de gemeente.’
De eerste avond moest je verplicht meemaken om aan de volgende avonden mee te kunnen doen. Want op die avond werd de basis gelegd, legt Vervoorn uit. ‘In de vervolgavonden gingen we in op onderwerpen die best gevoelig lagen, zoals de doop en homoseksualiteit. Om daarover goed in gesprek te kunnen gaan, gingen we die eerste avond oefenen met oordeelloos luisteren, en oefenen met open vragen. Een goede open vraag is bijvoorbeeld: Wat betekent dit voor jou?’
De theorie klinkt eenvoudig, maar er leven bij ieder van ons allerlei vooroordelen onder de oppervlakte, benadrukt Vervoorn. ‘Daarom hadden we allerlei werkvormen, zoals dat je in gesprek ging met iemand die een heel andere visie had dan jij. Het is een zoektocht waarin we ons willen laten leiden door Romeinen 14; het gedeelte waarin Paulus schrijft over hoe er verschillend gedacht wordt over wat je wel of niet eet. Hij roept daarin niet op om elkaars mening te bestrijden, maar om elkaar daarin vrij te laten. En hij eindigt met de woorden: Aanvaard elkaar. Dat is een spannende, want hoever ga je daarin?’
Kampen
Zou je de verschillende visies op vaccineren en de coronamaatregelen in hetzelfde rijtje op kunnen nemen als verschillende visies op doop, of homoseksualiteit? Vervoorn: ‘Er waren altijd al onderwerpen waar we anders over dachten, neem de visie op de schepping. Maar die onderwerpen kun je vermijden. Met corona is dat anders. Corona is super zichtbaar; je kunt er niet omheen. Het is ook voortdurend in het nieuws met maatregelen die invloed hebben, zoals het dragen van mondkapjes, het laten zien van een QR-code. En je moet kiezen: neem je een vaccin, of niet? Dus waar er voorheen al diverse meningen waren, krijg je nu ‘kampen’. Daarbij spelen sociale media ook een belangrijke rol. Mensen spreken zich online heel duidelijk uit voor of tegen. Dat zie je dan ook van mensen uit je gemeente. Wat ook ingewikkeld is dat je met andere onderwerpen, neem de doop, of de rol van de vrouw, als kerk een standpunt in kunt nemen. Bij corona is dat ingewikkelder.’
Onderweg
Toch betekent dit niet dat corona een splijtzwam hoeft te zijn, stelt Vervoorn vast. ‘In mijn boek Feedback in de kerk, geef ik het GEBAK-model (zie kader, red.). Dat zijn gesprekstechnieken waardoor je met elkaar op een goede manier in gesprek kunt blijven. Dat begint met een goede basis, je kunt immers pas stapelen als er een goede bodem is. Dus op het moment dat je de ander afschrijft en zegt: “jij bent voor mij geen christen meer als je dit of dat vindt of gelooft”, dan is er geen bodem.’ Natuurlijk kan het vermoeiend zijn om deze gesprekken te voeren, zeker als je je neus een paar keer gestoten hebt. Toch roept Vervoorn op om mensen niet te snel in een hoek te zetten. ‘Het doel is niet dat je het eens wordt met elkaar, maar dat je begrip krijgt voor elkaar. Dus schrijf elkaar niet te snel af, maar durf te zoeken, en blijf onderweg met elkaar.’
6 tips van Paulien Vervoorn om in situaties waarin je tegenover elkaar staat, toch met elkaar in gesprek te blijven:
1. De stevige bodem is dat we aanvaard zijn
Paulus geeft ons in Romeinen 14 en 15 de opdracht elkaar te aanvaarden, omdat Christus ons aanvaard heeft. Dat zorgt voor gelijkwaardigheid. Hij aanvaardt mij ondanks mijn eigenaardigheden. Vanuit die genadige houding mag ik naar de ander kijken.
2. Vraag naar concrete gebeurtenissen
Begrijp eerst de ander, voordat je zelf wordt begrepen, zegt Steven Covey, auteur van de bestseller De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Dat geldt ook nu: Waarom reageert de ander zo? Probeer te begrijpen welk verhaal achter een ander standpunt zit. Vraag naar de aanleiding.
3. Vraag naar effect & emotie
Als ander inderdaad iets vervelends heeft meegemaakt, kun je het beste vragen naar het effect en de emoties van de gebeurtenis. Hierdoor voer je geen discussie, maar boor je een diepere laag aan in het gesprek. Je proeft bijvoorbeeld de onderlaag van verdriet, teleurstelling of angst.
4. Vraag naar de behoefte
Welke behoefte ligt er onder een standpunt? Misschien heeft de ander behoefte aan vrijheid, eigen ruimte, of ondersteuning? Je hoeft het niet met de ander eens te zijn. Je snapt alleen beter waar zijn of haar standpunten vandaan komen.
5. Vertel de andere kant van het verhaal
Tot nu toe stelde jij de vragen om de ander te begrijpen. Hopelijk wil de ander jou nu begrijpen en kun jij jouw kant van het verhaal vertellen. Wat roepen zijn of haar standpunten bij jou op? Wat is het effect en de emotie bij jou? Waar heb jij behoefte aan? Wat wil je tegen de ander zeggen?
6. Bepaal samen een koers
Of jullie elkaar nu begrijpen of niet… Bespreek wensen en grenzen en bepaal een koers over de manier waarop jullie met elkaar omgaan.
Bonustip:
Bid voor wijsheid. Gebak & gebed gaan goed samen!
De zes tips zijn gebaseerd op het hoofdstuk Feedback geven volgens het GEBAK-model uit: Feedback in de kerk: Aansprekende ideeën om met elkaar te groeien. Bestel het boek op www.missienederland.nl/ideazwebshop
Thema: Verdraag de spanning
Door spanning te leren verdragen, brengen we leven in een tijd vol polarisatie. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
