Klimaatprotesten over de hele wereld, tieners die volwassenen ter verantwoording roepen, plasticsoep, verlies van biodiversiteit, honger, armoede en een groeiend aantal vluchtelingen ten gevolge van een veranderend klimaat. Problemen en gevolgen die spelen in de huidige (internationale) samenleving, een samenleving waar wij als christenen en als kerken onderdeel van zijn. Een samenleving waar we, als het goed is, met beide benen in staan.
Jaren hebben we als kerk ons niet zo druk gemaakt om de schepping en het milieu. Vaak werd het praten over duurzaamheid of ecologische gerechtigheid weggezet als iets links en activistisch wat niets met het evangelie van doen heeft. Ik geloof dat zorg voor de schepping integraal onderdeel is van het evangelie en tot de kern van ons geloof behoort en daarmee een plek hoort te krijgen in de kerk.
Drie jaar geleden was ik in Nice op een conferentie met als thema ‘zorg voor de schepping’. Samen met wetenschappers, mensen werkzaam in natuurbehoud, theologen en bevlogen natuurliefhebbers waren we een week lang ondergedompeld in het nadenken over hoe we zorg kunnen dragen voor de schepping. Een week lang was ik in de natuur, nadenkend over ecologische gerechtigheid en hoe we zorg kunnen dragen voor de schepping. Ook toen werkte ik al als coördinator voor Micha Nederland en nam ik altijd als vanzelfsprekend sociale én ecologische gerechtigheid mee in de onderwerpen die we in kerkelijk Nederland onder de aandacht wilden brengen. Maar daar in Nice gebeurde er iets in mij. Boven op een berg, op een prachtig stuk land, omringd door de natuur, viel het kwartje. Hier op deze plek vulde mijn hart zich met hoop en verlangen naar de dag dat het koninkrijk van God zich niet alleen in glimpen laat vatten maar volledig zichtbaar en stralend zal zijn. Dan is zijn volledige schepping hernieuwd en zal deze weer heel zijn.
Zorgen voor de schepping is ook gerechtigheid
In Genesis lezen we hoe prachtig God de aarde maakt. Hij concludeert dat het zéér goed was. Ik verbeeld mij dat God trots was op wat Hij had geschapen. God heeft de wereld zo gemaakt dat alles met elkaar samenhangt. Mensen staan niet los van de rest van de schepping en de rest van de schepping staat niet los van de mens. Het water voedt het land zodat het voedsel, wat er op verbouwd wordt, kan groeien en mens en dier hier van kan eten. Zelfs de lucht die wij inademen is onderdeel van het systeem aarde. Wanneer God vervolgens in Genesis aan Adam en Eva vraagt om voor zijn schepping te zorgen dan bedoelt hij zijn gehele schepping (Genesis 1 vers 26 -31). Mensen, flora en fauna. God geeft ons de opdracht om alles wat hij geschapen heeft tot recht te laten komen.
Zet deze prachtige schepping in het daglicht van de huidige ontwikkelingen op het gebied van klimaatverandering en ook hier wordt zichtbaar dat mens en natuur aan elkaar verbonden zijn. Door deze verbondenheid is zorg voor de schepping ook een kwestie van gerechtigheid. Er zijn namelijk miljoenen mensen op deze aarde die honger hebben en in armoede leven doordat ze letterlijk de gevolgen van klimaatverandering ervaren. Willen we dat ook deze mensen een kans krijgen om uit armoede op te staan, dan moeten we niet alleen het sociaal onrecht aanpakken maar ook het ecologische onrecht. Zorgen voor de schepping is dus ook zorgdragen voor de ander.
Onderdeel van het evangelie
Ecologie of zorgdragen voor de schepping is onderdeel van het evangelie. Toch krijgt het in de kerk minder aandacht dan sociale gerechtigheid of barmhartigheid. Een groot deel van ons kerk-zijn gaat over de betekenis van Jezus zijn verlossing voor ons mensen. Wellicht is schroom, onbekendheid of misschien wel angst de reden dat zorg voor de schepping weinig tot geen aandacht krijgt. Het zou ons immers weg kunnen houden van dat wat vaak wordt gezien als kerntaak van de kerk: discipelen maken.
Toch, als we de Bijbel lezen en met een andere blik naar een heel aantal bekende verhalen en teksten kijken, lees ik een grote betrokkenheid van God op de schepping. Allereerst in het Oude Testament, wanneer God na de zondvloed een verbond sluit met Noach. Deze tekst wordt vaak uitgelegd als dat God een verbond sluit met de mensheid, maar als je deze tekst goed leest staat er dat God een verbond sluit met de mensen én de dieren! De regenboog als teken van hoop is niet alleen voor ons mensen, maar ook voor de dieren en het geheel van de schepping.
Ecologie of zorgdragen voor de schepping is onderdeel van het evangelie. Toch krijgt het in de kerk minder aandacht dan sociale gerechtigheid of barmhartigheid.
Ook in het Nieuwe Testament lees ik op verschillende plekken over hoe God naar de wereld kijkt. Eén van de bekendste teksten uit de Bijbel is: “Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat in ieder die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft” (Johannes 3 vers 16). In de grondtekst wordt voor het woord ‘wereld’ het woord ‘kosmos’ gebruikt. Dit betekent ‘het hele universum’. Het is Gods liefde voor de kosmos dat Hij zijn Zoon naar wereld stuurt. Jezus is dus niet alleen gestorven voor de zonde van ons mensen, nee, voor de gehele schepping. Daarnaast lees ik in Kolossenzen 1 vers 17-20 dat Jezus het sluitende puzzelstuk is in de schepping. Alles is op hem gericht en Hij brengt alles samen. Andersom zou je kunnen redeneren dat zonder Jezus alles uit elkaar zou vallen. Dat heel de schepping uit elkaar zou vallen. In de verzen daaropvolgend lezen we ook dat Jezus’ verzoening niet alleen voor ons mensen is maar dat zijn wederkomst voor alles op hemel en op aarde is. Over dit laatste hoor ik regelmatig nog een ander geluid. Als de Bijbel spreekt over de nieuwe hemel en de nieuwe aarde dan spreekt deze niet over dat we straks met zijn allen deze wereld verlaten en de wereld waarin we nu leven ‘weggooien’. God is zelf de maker van deze wereld en als schepper zal Hij herstellen wat kapot en beschadigd is. Hij vernieuwt alles. Dit is een hoopvol toekomstperspectief dat ons juist reden en verantwoordelijkheid geeft in het hier en nu.
Maar leidt deze aandacht voor de schepping en bijvoorbeeld het klimaat dan niet af van waar het in het evangelie echt om draait? Nee. Oudtestamenticus Chris Wright maakt dit op een hele integrale manier zichtbaar. Hij geeft de kerk een aantal ‘marks of mission’ mee. Het zijn er in totaal vijf, maar Wright brengt het samen in drie missie gebieden van de kerk:
- Onze missie is om te bouwen aan de kerk door middel van discipelschap en evangelisatie,
- Als kerk zijn we dienend aan de samenleving door barmhartigheid en sociale gerechtigheid na te streven,
- Als kerk moeten we zorgdragen voor de schepping. Helemaal als je beseft dat dat de eerste opdracht/taak is die wij van God hebben gekregen (Genesis 1 vers 26).
Jezus is dus niet alleen gestorven voor de zonde van ons mensen, nee, voor de gehele schepping.
Zorgen voor de schepping is wat God ons vraagt te doen. Het één leidt ons niet van het andere af, het één is niet de concurrent van het ander; het hangt met elkaar samen. Ik denk dat we vaak bang zijn dat wanneer we te veel aandacht besteden aan een thema als ecologische gerechtigheid, dit afleidt van het mensen dichterbij God brengen. Echter, het versterkt elkaar en Jezus brengt het geheel in balans. Want wat laat je zien als christen wanneer je achteloos met je naaste omgaat, je afval op straat gooit, als je de ander niet ziet staan, als je de schepping gebruikt voor je eigen gewin? Dan zijn we denk ik verder van onze missie verwijderd dan we zelf door hebben. Dan kunnen we de volheid van het evangelie zoals God dit bedoeld heeft niet reflecteren. Zo zijn we niet het zoutend zout en het lichtend licht in deze wereld. Als we Gods opdracht aan zijn leerlingen volledig en volwaardig tot ons nemen en willen uitvoeren, dan praten en vertellen we niet alleen over Jezus. Dan leven we na wat Hij ons opdraagt en proberen we dit te doen met ons hoofd, hart en handen. Gods missie is om de gehele schepping te verzoenen door het kruis en de wederopstanding van Jezus, daarin mogen wij als christenen wereldwijd, zijn kerk, een rol spelen.
Samen bouwen aan het koninkrijk van God
Ik kom terug op het moment dat voor mij het kwartje viel. Ik ben daarna met andere ogen naar de wereld en mijn geloof gaan kijken. Mijn hart is groen geworden. Dit hart heeft voeding nodig en hierin zie ik een rol voor de kerk. In de manier waarop wij kerk zijn, de preken die we horen of uitspreken, de plek die we fysiek innemen in de wijk. Hierin is het juist belangrijk dat ook zorgen voor de schepping een onderwerp is waarover we horen en wat we naleven. We zouden de eersten moeten zijn die meelopen in een klimaatmars, die onze kerktuinen groen maken en ruimte maken voor de bijen en andere insecten, die stoppen of minderen met het eten van vlees en die het afval van een ander opruimt. Want als je met Gods liefdevolle ogen leert kijken naar de schepping kan je niet anders. Door ons doen en laten maken we glimpen zichtbaar van hoe Gods koninkrijk er straks in al zijn volheid uit gaat zien.
Thema: Heel de schepping
Dit artikel hoort bij het thema 'Heel de schepping'. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
Uit ideaz
Dit artikel werd geschreven voor ideaz 2 van 2019, het praktijkblad over missionair kerk-zijn in wijk en wereld. Bestel hier een exemplaar.
