Als de klimaatverandering doorzet, zal de zeespiegel overal op aarde fors stijgen. Een beangstigend idee. Wat zegt de Bijbel over het klimaat? En hebben wij ook een taak?
We maken unieke tijden mee. Duizenden jaren was de natuur een bedreiging voor de mens, en probeerde de mens de natuur te temmen. Maar sinds een jaar of veertig blijken de rollen omgekeerd en is de mens bezig de natuur (het ‘ecosysteem aarde’) te ontwrichten, zoals ook te zien is aan de klimaatverandering. Wereldwijd begint de mensheid langzaam te beseffen wat voor enorme perspectiefwisseling dat met zich meebrengt. Ook het christelijk geloof wordt flink opgeschud. Vragen komen op ons af als: waartoe zijn we eigenlijk op aarde? Hoe horen we de dieren te behandelen? Welke taak hebben we ten opzichte van de enorme gevarieerdheid in de plantenwereld? Moeten we proberen ecosystemen als het klimaat te beheersen of er juist van af blijven, vol verwondering over hoe complex en uitgekiend het in elkaar zit?
Extremen en regelmaat
In het begin schiep God het uitspansel (Genesis 1 vers 6) en daarmee het klimaat. Een klimaat dat veranderlijk was: eerst regende het niet (Genesis 2 vers 5 en 6), later, bij de zondvloed, wel. De zondvloed lijkt gepaard te zijn gegaan met een enorme klimaatverandering. Ook de aardlagen bevatten sporen van meerdere klimaatveranderingen die wij kennen als ijstijden afgewisseld met warmere perioden.
Sinds mensenheugenis kennen wij het klimaat in zijn huidige vorm, met koude aan de polen, gematigde temperaturen in onze streken en de tropen met zijn zon en moesson. Het bracht - en brengt - extremen met zich mee als hittegolven, droogte, tornado’s en ijzige kou, maar kent ook een bepaalde regelmaat en stabiliteit. Door de klimaatverandering staat deze onder druk.
Gods klimaatplan
Zowel het klimaat van voor de zondvloed als dat wat wij nu kennen, heeft grillige en levensbedreigende kanten. Ik krijg de indruk dat het klimaat een kracht was die door God getemd werd om het leven mogelijk te maken. God legde niet voor niets het Paradijs aan als plek waar het veilig was – zeker voor de mens. Daarbuiten dreigde gevaar – naar het mij voorkomt ook in de vorm van natuurkrachten die rampzalig konden uitwerken. En toen die natuurkrachten losbarstten in de zondvloed, haastte God zich om te beloven dat zo’n vloed er nooit meer zou komen. Of God zich met het klimaat bezig houdt!
Ook Jezus’ optreden tijdens de storm op het meer wijst daarop. Hij bleek macht over wolken, lucht en winden te hebben (Lucas 8:22-25). Een aanwijzing dat Gods grote herstelplan met deze wereld kennelijk ook een ‘Klimaatplan’ bevat. En tegelijk een geweldig voorproefje van hoe God oerkrachten van weer en klimaat uiteindelijk ten goede zal keren!
Navolging
Nu wij iets beginnen te begrijpen van de complexiteit en de uitgebalanceerdheid van het klimaatsysteem, en beseffen dat we er schade aan toebrengen, kunnen we er niet langer omheen Christus ook na te volgen waar het gaat over het klimaat. De Bijbel zegt daar tot mijn verrassing meer over dan ik lange tijd geweten heb - ook al is het in de praktijk niet altijd gemakkelijk om de Bijbelse aanwijzingen om te zetten in klimaatvriendelijk gedrag.
Christus kwam voor heel de schepping
De eerste Bijbelse aanwijzing is dat God de mens een speciale positie gegeven heeft. Wij mogen namens Hem zorgen voor de andere schepselen op deze wereld1. De aarde is van God (Psalm 24). Aan Hem moeten we verantwoording afleggen ook over wat we met het klimaat gedaan hebben. We zijn geen eigenaars van deze wereld, maar rentmeesters, beheerders.
De volgende aanwijzingen haal ik uit het Nieuwe Testament. Het zal u misschien verrassen, maar het doel van Jezus’ komst op aarde was niet: mensenzielen in de hemel brengen, maar heel de mens redden. Sterker nog: Hij kwam voor heel de schepping, het herstel van alle dingen (Handelingen 3 vers 21). Door Jezus wil God alles met zich verzoenen (Kolossenzen 1 vers 20, 2 Korintiërs 5 vers 19). Paulus roept ons op om als navolgers van Jezus die verzoening uit te delen (2 Korintiërs 5 vers 18)! Daarbij gaat het dus niet alleen om mensen, maar ook om dieren, planten, ja het hele ecosysteem aarde, ook het klimaat. Geen wonder dat de schepping met reikhalzend verlangen uitziet naar het openbaar worden van wie Gods kinderen zijn (Romeinen 8 vers 19). Er wordt dus op u en mij gewacht!
Als wij ons als Gods kinderen openbaren, zal dat niet leiden tot een paradijselijk klimaat. Daar is de Bijbel duidelijk over: dat is te hoog gegrepen. Wel wordt het er leefbaarder op, of met een Bijbelse term: er komt meer gerechtigheid. Een voorproefje van de nieuwe aarde, waar gerechtigheid zal wonen en waar alles en iedereen tot zijn recht zal komen. Duurzaamheid in de diepst mogelijke zin!
Tot voor kort was deze Bijbelse boodschap niet of nauwelijks bekend. Begrijpelijk, want de mens bevond zich tot voor veertig jaar in een totaal andere verhouding tot de natuur: de natuur was nog bedreigend en de cultuur moest de natuur temmen. Was ‘Christus en cultuur’ een thema in de afgelopen eeuw; in onze 21e eeuw zal dat ‘Christus en klimaat’ zijn.
Zorg voor de schepping
Zo bezien is het christelijk geloof een essentiële inspiratiebron bij het aanpakken van het klimaatprobleem! Christenen die blijven hangen in een schijnbaar Bijbelse somberheid over deze wereld (‘de aarde zal verslijten als een kleed’, citeren ze Psalm 102 vers 27), zullen zich niet gemotiveerd inzetten voor behoud en herstel van de aardse schepping waarin wij leven. Maar wie de bovengenoemde Bijbelse boodschap begrijpt, gaat dat wel doen. Want stel je voor, u en ik mogen meewerken met het verzoenende werk van Jezus Christus! Wij mogen niet alleen mensen helen en verzoenen, maar ook het stukje van de schepping dat wij beheren. Waar dat gebeurt, zorgt de boer goed voor zijn vee (Spreuken 12 vers 10), de tuinier goed voor zijn planten en gaan we klimaatbewust leven. Hoe begint u?
Zie ook:
- www.michanederland.nl/duurzaamheid-en-schepping/
- An Evangelical Declaration on the Care of Creation, 1993 en The Oxford Declaration on Climate Change, 2002
Thema: Heel de schepping
Dit artikel hoort bij het thema 'Heel de schepping'. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
Tekstverwijzing:
1 Zie E.J. Ouweneel: De mens: geschapen tot duurzaamheid. In: Beweging, voorjaar 2008, p.5-9
