Jouw belangrijke rol bij huiselijk geweld

Maar wat als je relatie of huwelijk bovenstaande niet reflecteert? Moeten we dan nog steeds alles verdragen, alle valse beloftes op verandering geloven, hopen op het goede of volharden omdat we vinden dat de relatie moet lukken?

Vijfenveertig procent van de mensen heeft te maken met huiselijk geweld (in hun omgeving)

Uit onderzoek is gebleken dat ongeveer 45% van de Nederlandse bevolking in meerdere of mindere mate te maken heeft met huiselijk geweld. Laat dit percentage eens tot je doordringen. Mij helpt het vaak om rond te kijken in een menigte en me in te denken dat ongeveer de helft van de aanwezigen ermee te maken kan hebben. Of dat ze iemand kennen die met huiselijk geweld te maken heeft. Een zus, de buurjongen of een vriendin.

Ook in onze kerken en geloofsgemeenschappen komt huiselijk geweld voor

Maar als we het over huiselijk geweld hebben, wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Op de website van de Rijksoverheid kunnen we het volgende lezen: ‘De term 'huiselijk geweld' verwijst naar de relatie tussen pleger en slachtoffer. Er is meestal sprake van een machtsverschil. Het slachtoffer is afhankelijk van de dader. Het gaat bij huiselijk geweld om lichamelijke, seksuele en psychische vormen van geweld.’ We vergissen onszelf als we denken dat huiselijk geweld alleen plaatsvindt buiten de christelijke wereld. Ook in onze kerken en geloofsgemeenschappen komt huiselijk geweld voor.

Neem je intuïtie serieus

Tijdens mijn werk als trainer van slachtoffers van huiselijk geweld heb ik veel mensen, waaronder christenen, gesproken die vertelden dat hun intuïtie ze al in een vroeg stadium van de relatie waarschuwde. Bijvoorbeeld wanneer hun partner onderhuidse gemene opmerkingen maakte of hun partner zich anders voordeed buitenshuis dan binnenshuis. Deze ‘rode vlaggen’ schoven ze weg als ‘niet waar’ en ‘ik zal het wel verkeerd gezien of gevoeld hebben’.

De omgeving begon ongezonde patronen te zien of zag iemand veranderen tot een ander persoon

Zo gaat dat soms ook bij omstanders. Misschien heb je zelf wel eens een moment gehad dat je intuïtie of onderbuikgevoel je vertelde dat er iets niet klopte in een relatie. Vaak ziet de omgeving de (nieuwe) partner als een goede partner, vooral als hij of zij de schijn goed weet op te houden. Echter, ik hoor ook vaak dat, wanneer de omgeving ongezonde patronen begon te zien of iemand zag veranderen tot een ander persoon, zij dit ter sprake brachten. Dit werd vervolgens door het slachtoffer ontkend, met als gevolg dat het slachtoffer zichzelf isoleerde van zijn/haar familie, vrienden en/of kerkgenoten, om zo de schijn maar op te kunnen houden. En vooral om de relatie of het huwelijk maar vol te kunnen houden.

Erken dat het onveilig is

Als ik aan het huwelijk denk, dan schiet gelijk de Bijbeltekst van Paulus  uit 1 Korintiërs 13 in mijn hoofd, die boven dit artikel staat. De tekst beschrijft de manier waarop wij elkaar mogen liefhebben, maar bovenal een voorbeeld over hoe God ons liefheeft. In de gesprekken die ik heb gehad met christenen die slachtoffer van huiselijk geweld zijn, wordt bovenstaande tekst echter vaak aangehaald om zich achter te verschuilen. Als een soort mantel der liefde om te bedekken wat er echt achter de voordeur gebeurt. Het probleem hiervan is dat het fysieke, psychische of seksuele geweld niet stopt als we niet erkennen dat het thuis niet veilig is. Huiselijk geweld of partnergeweld is niet van de ene op de andere dag verdwenen. Mensen komen terecht in een bepaald patroon en het is heel lastig om hier alleen uit te komen.

Help de ‘cirkel van geweld’ doorbreken

‘Maar hoe werkt dat dan, huiselijk geweld? En waarom gaan mensen niet bij hun partner weg?’ Dat zijn vragen die mij vaak gesteld worden. Mensen komen terecht in wat we in de hulpverlening ‘de cirkel van geweld’ noemen. Deze cirkel legt duidelijk uit hoe partnergeweld werkt en wat het betekent als er geen gezonde communicatie mogelijk is. Dit komt vaak door machtsverschillen in de relatie, met daarbij het verlangen en de hoop dat alles uiteindelijk goed komt. Dat maakt dat mensen bij elkaar blijven, grenzen verlegd worden en het patroon blijft voortbestaan.

Opgroeien in een gezin met huiselijk geweld tast de basisvoorzieningen aan van het bestaan van het kind

Niet alleen de partners komen in dit patroon terecht, maar ook de kinderen zijn hier het slachtoffer van: slapeloze nachten, luisteren aan de deur of het wel goed gaat tijdens een ruzie, overcompenseren om te zorgen dat de ruzies niet uit de hand lopen, op de tenen lopen... Opgroeien in een gezin met huiselijk geweld tast de basisvoorzieningen aan van het bestaan van het kind: veiligheid, zelfvertrouwen, gezonde contacten met leeftijdsgenoten en het vertrouwen in anderen. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die slachtoffer of getuige zijn van langdurig en stelselmatig huiselijk geweld eigenlijk hetzelfde trauma hebben als kinderen die in een oorlogssituatie zitten of hebben gezeten. Ze leven net als deze kinderen onder voortdurende stress en onzekerheid en weten niet wanneer het beter wordt.

Doorgeven aan de volgende generatie

Eén van de gevolgen van opgroeien in een onveilige thuissituatie is, wat we noemen, de ‘intergenerationele overdracht’. Wat we hiermee bedoelen is dat het geweld van generatie op generatie wordt doorgegeven. Een opa mishandelt zijn dochter, de dochter mishandelt haar jonge zoon en de zoon uit het geweld op het huisdier of zijn knuffel. Dit zijn ook de verhalen die ik hoor tijdens mijn trainingen: volwassen slachtoffers en plegers die zelf opgegroeid zijn met huiselijk geweld. Zij hebben geen kans gehad om het patroon van geweld en onveiligheid te doorbreken, omdat ze niet in de gaten hadden hoe ongezond en onveilig de patronen waren. Tijdens het werk heb ik vele doorbraken gezien doordat er openheid kwam over het geweld, patronen ontdekt werden, grenzen werden herontdekt en nieuwe methodes werden aangeleerd.

De cruciale rol van de geloofsgemeenschap in het doorbreken van de cirkel

Gelukkig is er hoop en kans op herstel voor mensen die met huiselijk geweld te maken hebben. Ik ben van mening dat de kerk en de geloofsgemeenschap hierin een cruciale rol kunnen spelen, juist omdat we de liefde van God kennen en erkennen dat we de genade van God nodig hebben. Hoe dan? Door:  

1. Te erkennen dat huiselijk geweld ook in kerken en geloofsgemeenschappen plaatsvindt. Zo verkleinen of doorbreken we het taboe dat er nu vaak nog ligt op huiselijk geweld;
2. Dit onderwerp bespreekbaar te maken vanaf de preekstoel, tijdens een cursus, in pastoraal contact, in de bijbelkringen en de relatieseminars;
3. Veroordeling  aan de kant te zetten en een veilige omgeving te creëren om het gesprek aan te gaan. Wees open, gepast nieuwsgierig en vraag door. Neem geen genoegen met een ‘makkelijk’ antwoord maar neem je eigen intuïtie serieus
4. Bij vermoedens van huiselijk geweld neem contact op met Veilig Thuis (eventueel anoniem) voor tips en eventuele ondersteuning

Hulpverleners helpen je graag verder

Het kan een valkuil zijn om als kerk of geloofsgemeenschap huiselijk geweld alleen binnen een gezin en de gemeente te willen oplossen, zonder (professionele) hulp van buitenaf. Iemand zou kunnen denken: waarom zou je een probleem groter maken dan het is? Is het wel echt nodig om hier anderen bij te betrekken? Als hulpverlener ben ik ervan overtuigd dat professionele hulp van instanties die gespecialiseerd zijn in huiselijk geweld in veel gevallen noodzakelijk is. De patronen zijn namelijk niet opeens doorbroken en er moeten nieuwe vaardigheden aangeleerd worden.

Zijn goddelijke hulp moet geen excuus zijn om hulpinstanties buiten de deur te houden

Als christenen weten we dat we de hulp van Jezus nodig hebben, juist ook in dit soort situaties, maar zijn goddelijke hulp moet geen excuus zijn om hulpinstanties buiten de deur te houden. Bidden voor o.a. je partner, een doorbraak, wijsheid en de gebrokenheid in de relatie gaan naar mijn mening samen met het zoeken naar de juiste hulp, zodat er concrete stappen gezet kunnen worden voor verandering. God heeft ons aan elkaar gegeven en ik ken veel bevlogen hulpverleners die hulp willen bieden in deze gebroken situaties.

Moed

Het vraagt moed om huiselijk geweld bespreekbaar te maken. Het vraagt ook moed om te zeggen: ‘Bij ons thuis gaat het niet goed en we hebben hulp nodig’. Die moed is nodig als we liefdevol willen leven. Het is liefdevol als we moedig aankaarten wat liefdeloos is, om dan samen te zoeken naar wat de woorden uit 1 Korintiërs 13 betekenen, juist ook op plekken waar die liefde ver weg lijkt te zijn.

Over Nathalie Wallet

Nathalie Wallet is trainer en preventiewerker Huiselijk Geweld

Meer weten?

Binnen de alliantie van MissieNederland en daarbuiten houden diverse organisaties zich bezig met huiselijk geweld.