Het waarom van sterk jeugdwerk

Dit zijn beste grote vragen, terwijl je misschien druk bent met de volgende kinder- of tieneractiviteit. Toch doe ik graag met jou een stapje terug om het jeugdwerk in je kerk van een afstandje te bekijken. We staan samen stil bij het waarom en het doel van het jeugdwerk in jouw geloofsgemeenschap. Vervolgens zetten we bewuste stappen vooruit, waarbij we activiteiten en een structuur kiezen die passen bij het doel.

Sterk jeugdwerk: onderdeel van de visie van de gehele geloofsgemeenschap

Wanneer je geloofsgemeenschap werkt aan een cultuur van een kerk met alle generaties, blijft er behoefte aan doelgroepsgericht jeugdwerk. Het is belangrijk dat er voor de jeugd een plek is waar ze met leeftijdgenoten samen ontdekken wie zij zijn, in relatie met Jezus en de mensen om hen heen. Ook de ontwikkelingspsychologie benadrukt het belang van deze ontmoeting van peers. Doordacht, doelgroepsgericht jeugdwerk als onderdeel van een geloofsgemeenschap met alle generaties noem ik 'sterk jeugdwerk'. In dit artikel neem ik je mee in het een doordenking van het waarom en doel van sterk jeugdwerk.

Sterk jeugdwerk is geen eiland voor enthousiaste kinder-, tiener- en jongerenwerkers, maar een geïntegreerd onderdeel in de visie van de gehele gemeente. Het oudstenteam of de kerkenraad draagt de visie van de gehele gemeente, inclusief sterk jeugdwerk. De jeugd is, net als andere generaties, onderdeel van de gehele gemeente, en neemt haar eigen plek in in het ontvangen en tonen van Gods koninkrijk in en buiten de geloofsgemeenschap.

Hoe werken de missie en visie van de gemeente door in de verschillende levens- en geloofsfasen?

Ik hoor wel eens dat er wordt gesproken over jongeren die ‘het jeugdwerk verlaten en onderdeel worden van de gehele gemeente'. Hoewel ik begrijp wat er mee bedoeld wordt, suggereert het ook dat de jeugd in een bepaalde mate apart staat van de rest van de gemeente. Ik moedig je aan om stil te staan hoe de missie en visie (van de gemeente) doorwerken in de verschillende levens- en geloofsfasen en wat dit betekent voor de keuze van de diverse activiteiten en structuur van de gemeente met alle generaties.

Hoe kijk je naar kinderen?

De manier waarop je naar een kind kijkt, werkt door in de manier hoe je hem benadert. Wanneer je verwacht dat een kind veel kan, dan zal je diegene veel in handen geven. Wanneer je iemand onderschat, zal je weinig van diegene vragen en verwachten.

Jezus vraagt aan de discipelen ruimte te maken voor de ouders en kinderen die voor een zegen of aanraking bij Hem komen (Lukas 18 vers 15 – 17). Jezus legt een verband tussen het koninkrijk van God binnengaan (als volwassene) en het maken van ruimte voor kinderen. Jezus ziet potentie in kinderen en Hij zegent de generaties boven hen met het ingaan van het koninkrijk als zij kinderen ruimte geven.

Hoe kijkt jouw geloofsgemeenschap naar kinderen, tieners, jongeren en gezinnen? Hoe wordt over en mét hen gesproken? Wat heeft dit voor effect op het huidige beleid en activiteiten? Je zou het ook om kunnen draaien. De wijze waarop de jeugd nu benaderd wordt in de geloofsgemeenschap, geeft aan hoe er naar hen gekeken wordt. Wat waarderen jullie in de jeugd en waarin zou je graag willen groeien als geloofsgemeenschap in jullie benadering van de jeugd? Jan Mos schreef hier eerder een boeiend artikel over.

Om een beginnend inzicht hierin te krijgen kun je de vijf opvallendste uitspraken die je de komende weken hoort over kinderen in je kerk noteren. Hoe wordt er over jeugd gesproken, zowel positief als negatief?

Bepaal je beginpunt: houd een luistersessie

Als je nadenkt over het waarom en doel van het jeugdwerk, is het goed om bij het begin te beginnen. Onderzoek de huidige staat van het jeugdwerk in je geloofsgemeenschap. Dit kun je doen door een luistersessie te houden, waarbij je luistert naar alle generaties. Ik moedig je daarbij aan om ook samen (met de jeugd) te luisteren naar God, bijvoorbeeld door op een flipover te noteren wat je hoort, voelt, denkt of in een beeld ziet. Daarna bekijk je samen wat jullie hierin opvalt en waarvan jullie de indruk hebben dat God iets laat zien. Hoe kijkt Hij naar de jeugd en hun huidige plek in de gemeente? Wat is zijn stip op de horizon voor de kinderen uit je geloofsgemeenschap?

Het klinkt als een open deur, maar soms vergeten we het: luisteren naar de verlangens, dromen, angsten en uitdagingen van de kinderen, tieners en jongeren zelf. Wat hebben zij nodig om Jezus te leren kennen en in hun dagelijkse leven te volgen? Wat waarderen zij in de geloofsgemeenschap?

Welke rol zien ouders voor zichzelf en voor jullie kerk?

Ouders hebben de grootste impact in het leven van kinderen. Wat verlangen ouders voor de jeugd en welke rol zien zij daarin voor zichzelf en de geloofsgemeenschap? Ga daarnaast ook eens in gesprek met volwassenen in de gemeente die gewild of ongewild kinderloos zijn of wiens kinderen niet meer geloven. Wat zijn hun verlangens, dromen en angsten en wat zien zij als stip op de horizon voor de jeugd in jullie geloofsgemeenschap?

De jeugdleiders zijn vaak wekelijks in contact met de jeugd. Ze weten wat hen bezighoudt en hoe jongeren de geloofsgemeenschap ervaren. Vraag hen open en eerlijk te zijn over wat ze waarderen en wat ze graag anders zouden zien. Wat is volgens hen het doel voor de jeugd?

Begin met het eindpunt voor ogen

Probeer eens te verwoorden wat het huidige 'eindpunt' is voor een jongere in jouw geloofsgemeenschap. De vraag die hierbij helpend kan zijn, is: ‘Wanneer is het jeugdwerk in jouw geloofsgemeenschap klaar, kijkend naar het huidige beleid en de activiteiten?' Ofwel: wanneer is een jeugdcommissie niet meer ‘verantwoordelijk’ voor hen?

Het zou kunnen dat je gemeente aangeeft dat ze tevreden is als de jeugd ‘iets meekrijgt van het christelijk geloof’. Of dat het jeugdwerk ingericht wordt om de jeugd tot de doop/belijdenis te brengen. Het is belangrijk om bewust te zijn van de mogelijke consequenties van een bepaald eindpunt. Eén van de risico’s van doop of belijdenis als eindpunt is dat de jongere daarna in een gat valt. Een jongere zou zich zomaar aan zijn/haar lot overgelaten kunnen voelen. 

Doop of belijdenis doen is een grote en wezenlijke stap in de weg met Jezus. Maar wat mij betreft geen einddoel, maar juist de markering van een begin. Niet voor niets wordt dopen verbonden met het opnieuw geboren worden.

Doop of belijdenis doen is een grote en wezenlijke stap in de weg met Jezus. Maar wat mij betreft geen einddoel, maar juist de markering van een begin. Niet voor niets wordt dopen verbonden met het opnieuw geboren worden, met nieuw leven. Je kunt baby’s niet aan hun lot overlaten. Na een bewuste keuze voor Jezus begint het pas. Geloofsgemeenschappen bieden doopvoorbereiding of belijdeniscatechese, en dat is belangrijk in dit proces. Daarbij wil ik je aanmoedigen om juist ook na de doop of belijdenis jonge gelovigen te blijven 'discipelen' in hoe ze hun leven inrichten na deze wezenlijke stap.

Als we naar sterk jeugdwerk kijken, wil ik je aanmoedigen om verder te kijken dan ‘iets meekrijgen’ of verlangen dat de jongeren doop of belijdenis doen. De jeugd heeft geen kleinere Heilige Geest gekregen. Hoe kun je met de jeugd onderweg gaan om impact te maken in en buiten de geloofsgemeenschap, nu en in de toekomst? Daar kun je doelen aan koppelen als: jongeren geloven dat het christelijk geloof waar is, dat ze ergens gediend hebben in de kerk, dat ze een wonder meegemaakt hebben, dat ze geestelijke disciplines kennen en toepassen in hun leven en dat ze één iemand bij Jezus hebben gebracht.

Er zijn diverse creatieve werkvormen waar je gebruik van kunt maken om verder zicht te krijgen op jullie ‘eindpunt van jeugdwerk’. Schrijf bijvoorbeeld een stuk met als titel: ‘De jongere(n) aan de horizon’. Hoe heeft hij of zij een persoonlijke relatie met Jezus? Hoe uit zich dat van dag tot dag? Op welke wijze heeft zijn of haar leven impact op de mensen in en om de geloofsgemeenschap, dichtbij en verder weg? Als schrijven je niet zo ligt, kun je ook kiezen om er een collage, schilderij, dans of theaterscène van te maken.