Frontiers is een internationale organisatie die in meer dan vijftig landen werkt onder moslims. Hoe is het voor vrouwelijke zendelingen om in landen te werken waar vrouwen vanuit cultuur en/of religie een andere (vaak ondergeschikte) positie hebben dan mannen? We vragen het Frontiers-directeur Jacqueline Baarsen.
Als je het wereldwijd bekijkt, zijn vrouwen in de zending oververtegenwoordigd. Dat geldt ook voor Frontiers, vertelt Jacqueline. ‘Wij zenden stellen uit, maar ook singles. En de meeste singles zijn inderdaad vrouw.’
In hoeverre klopt het beeld dat vrouwen in moslimlanden een minder stevige maatschappelijke positie hebben dan mannen?
‘Dat verschilt erg per land. Van Saoedi-Arabië weten we dat vrouwen erg weinig rechten hebben. Zo mochten vrouwen daar tot voor kort niet eens autorijden. Maar in de meeste landen hebben vrouwen wel een bepaalde vrijheid. Het varieert dus erg per land en context, en dat kun je niet over één kam scheren. En laten we ook niet vergeten dat ongelijkheid tussen man en vrouw ook voor veel niet-moslimlanden geldt.’
Wat betekent het om als Westerse vrouw in een moslimcontext te werken?
‘In een moslimcultuur werken vraagt zeker om aanpassing. Maar dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. Iedereen die bij ons aanklopt, is zich hiervan bewust. Om een goed beeld te krijgen wat die aanpassingen inhouden, maak je een oriëntatiereis waarin je kennismaakt met het land en het team. Het is voor iedereen, maar in het bijzonder voor vrouwen, belangrijk om jezelf en je teamgenoten vragen te stellen. Hoe is de situatie? Wat kan ik als vrouw wel en niet doen? Mag ik als single bijvoorbeeld op mezelf wonen, of moet ik bij een familie inwonen? Moet ik altijd een hoofddoek dragen? En past dat bij mij? Wat hierin van jou verwacht wordt, verschilt ook per team en land. Dus spreek dit goed met je teamleden door.’
Bereiden jullie vrouwen specifiek voor om te werken in een context waarin ze minder vrijheden hebben dan hun mannelijke collega’s?
‘Nee. Er is niet zoiets als een training: “vrouw-zijn in de moslimwereld, hoe doe je dat?” Maar in onze algemene trainingen komen deze onderwerpen wel aan bod. Die aandacht is nodig, want we vinden het belangrijk dat mensen die uitgezonden worden zowel lichamelijk als geestelijk gezond blijven. In veel van de landen waarin wij werkzaam zijn, heb je als vrouw minder bewegingsvrijheid, dat is een feit. Dat kan praktisch voor uitdagingen zorgen. Om een concreet voorbeeld te geven: je kunt in veel landen bijvoorbeeld niet zomaar als vrouw gaan joggen op straat. Als dit voor jou belangrijk is, moet je dus op zoek gaan naar alternatieve manieren om te kunnen sporten. De oriëntatiereis is dus essentieel om allerlei input te verzamelen en daarover te reflecteren: Kan ik dit? Past dit bij wie ik ben? We geloven dat als Christus je roept Hij je ook de kracht geeft om vol te houden, en om misschien deze offers te brengen. Aan de andere kant geloven we ook dat God mensen roept voor een plek die bij ze past, en waar ze kunnen floreren.’
‘Soms zijn de beelden over moslimlanden erg stereotype en eenzijdig’
Kun je nog een voorbeeld geven van hoe gender het werken en wonen in moslimlanden kan beïnvloeden?
‘In veel culturen waarin wij werken, is de leefwereld van mannen en vrouwen erg gescheiden. Dus als je daar werkt, ga je daar automatisch in mee. Als vrouw heb je dan vooral contact met vrouwen, en als man met mannen. In de context waarin ik met mijn gezin heb gewerkt, kon je bijvoorbeeld als single vrouw, of zonder je echtgenoot, niet een huis binnengaan waar alleen een man was. Dat kostte je je reputatie. Tegelijkertijd hebben wij ook vrouwen die werken als docent en die in hun werkcontext wel degelijk met mannelijke collega’s omgaan. Dus het verschilt ook weer per plek. Soms zijn de beelden over moslimlanden erg stereotype en eenzijdig.’
In hoeverre raakt het evangelie brengen ook het opkomen voor vrouwenrechten?
‘We gaan niet de strijd aan om te zorgen dat vrouwen gelijke rechten krijgen. Voor ons is de missie geen “recht-zaak”, maar een “hart-zaak”. Als je hier wel op focust, doe je vaak meer kwaad dan goed. De werker kan bijvoorbeeld het land worden uitgezet. Het gaat ons niet om verandering aan de buitenkant, zoals vrouwen die nu wel mogen autorijden in Saoedi-Arabië. Want als er aan de binnenkant niet iets wezenlijk verandert, schiet je daar niet veel mee op. Wat overigens niet betekent dat we niks doen aan empowerment. Wij geloven dat echte verandering ontstaat als lokale vrouwen, èn mannen, gaan ervaren dat Christus ook voor hen gekomen is. Dan ontdekken ze hun eigenwaarde. Daar begint het mee. Als vrouwen hieruit gaan leven, gaat de maatschappij ook veranderen. Daarom bemoedigen wij vrouwen in ons werk. We leren ze skills, en laten ze zien hoe God ze ziet. Zo kun je wel degelijk een positieve impact hebben op de positie van vrouwen en hun rol in het gezin en de maatschappij.’
Thema: Meer dan sekse
Dit artikel hoort bij het thema 'Meer dan sekse' van ons netwerk Gelijkwaardig leiderschap. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
