Twee jaar lang zijn veel gezinnen niet of slechts af en toe naar de kerk geweest. Een online dienst kijken tijdens de coronapandemie met je kinderen was een uitdaging. Wat heeft dit met ze gedaan? Pakken ze de regelmatige kerkgang weer op nu de kerk weer opengaat? Hoe ga je daar als kerk mee om? Hilde Sneep en Annasjouk Nijhof van Xpeditie 3.6.0. delen hun observaties en tips voor kerken.
Neem een willekeurig gezin met drie kinderen. Voordat het coronavirus uitbrak gingen ze zo’n drie keer per maand naar de kerk. De kinderen van 2, 4 en 8 jaar voelden zich thuis. Toen de kerken dicht bleven zaten ze om 10.00 uur aangekleed op de bank en keken naar de eerste livestream van de kerk. Best leuk, maar al snel moesten ze concluderen, dat ze dat niet gingen volhouden. Een paar maanden later is zondag pyjama-ochtend geworden en dat is best lekker. Het knaagt wel bij de ouders. Hoe moeten ze nu handen en voeten geven aan geloven en opvoeden?
Verbinding gemist
Uit onderzoek* blijkt dat ouders en kinderen zich na de pandemie minder betrokken voelen bij de kerk. Iedereen weet dat relaties belangrijk zijn en juist daar ontbreekt het aan. Veel ouders geven aan dat ze in de afgelopen twee jaar geen ondersteuning van de kerk hebben ervaren. Sommige ouders bedachten zelf geloofsactiviteiten op zondagochtend, maar dat kan niet iedereen. Zeker, er zijn kerken die in deze periode goede dingen hebben gedaan die wel voor connectie zorgden. We moeten echter constateren dat kinderen in veel gemeenten geen prioriteit hadden en hun rol passief was. In de online vieringen was niet altijd plaats voor kinderen of alleen een paar minuten aan het begin. Toen de kerken tussentijds open konden, werd niet overal het kinderwerk weer opgestart. Er is onder andere gebrek aan leiding, maar ook gezinnen zelf lieten het afweten.
De twee jongste kinderen uit het eerdergenoemde gezin, zijn te jong om zich te herinneren wat kerk is en de oudste van nu 10 jaar roept dat hij niet meer naar de kerk wil. De ouders zelf voelen zich losgeweekt van de kerk en de drempel om de draad weer op te pakken is hoog. Ze stellen zich regelmatig de vraag wat ze belangrijk vinden aan de kerk en of ze de regelmatige kerkgang nog willen. Ze zijn er niet uit en stellen de keuze nog even uit.
De rol van de kerk, juist nu
Het is logisch en absoluut nodig dat kerken zich de vraag stelt of de gezinnen weer terugkomen. Een deel van de gezinnen doet dat zeker, maar de verwachting is dat een deel definitief wegblijft. Wat ga je doen als kerk? Blaas je het kinderwerk nieuw leven in en maak je weer een rooster voor het kindermoment in de dienst? Met andere woorden, blijf je op dezelfde voet doorgaan? Of neem je de inzichten die we de afgelopen twee jaar hebben opgedaan serieus? We geven drie punten die jou als kerk helpen bij het geven van antwoorden op deze vragen.
1. Stel de juiste vraag
Het is primair de rol van de kerk om steeds weer te wijzen op God. Om alle generaties te helpen ons dagelijks leven met Hem praktisch te maken. Op die manier wordt Zijn Koninkrijk zichtbaar en proeft de wereld van Zijn liefde. De vraag ‘hoe krijgen we de gezinnen weer in de kerk?’ helpt niet bij het vormgeven van die rol. Als je je de vraag stelt ‘Hoe brengen we de gezinnen bij God?’ ga je echter anders kijken en ook andere dingen doen. Het gaat er ten diepste niet om dat gezinnen in ‘het gebouw kerk’ zijn, wel dat ze zich gesteund voelen door de kerk in het overdragen en praktisch maken van het geloof. Ouders vinden dat belangrijk, maar weten niet hoe. Dat is een inzicht waar we door de coronacrisis niet meer omheen kunnen. Het is belangrijk om als kerk partner te zijn in de geloofsopvoeding. Kinderwerk kan prettig zijn, maar helpt ouders niet in hun rol als opvoeder. Die hebben ze niet alleen op zondag, maar 24/7 thuis.
2. Bouw opnieuw aan onderlinge relaties
Kerk is gemeenschap zijn, samen je geloof beleven, God eren en het leven delen. Dat is belangrijk voor volwassenen, maar ook voor kinderen. Het gaat om leren van elkaar en samen ontdekkingen doen. Fysiek contact is daarom belangrijk, we kunnen niet zonder. Dat lijkt in tegenspraak met wat we net zeiden in het vorige punt. Dat is het niet. Wij zijn van mening dat de kerk meer is dan ‘de samenkomst op zondagmorgen met een kinderdienst in het zaaltje boven’. We willen absoluut niet zeggen dat dit geen waarde heeft, maar kunnen we op zo’n manier kerk zijn, dat partnerschap in de opvoeding en samen leren en ontdekken tot z’n recht komen? Durven we het veranderende landschap onder ogen te zien en vaste structuren te heroverwegen?
3. Geef gezinnen prioriteit
De kerk van de toekomst is de kerk die ervoor kiest om gezinnen en jongeren bovenaan te zetten in alles wat ze doen. Het is één van de zes kernwaarden uit het boek Samen Jong*. Het is een keuze die getuigt van visie voor een levendige en vernieuwende gemeenschap. In zo’n kerk zijn alle generaties nodig, is energie en nieuwsgierigheid naar de Bijbel en het geloof. Kies als kerk voor partnerschap in geloven en opvoeden en durf te denken in kaders die passen bij de gezinnen van nu. Heb je ze al gevraagd waar ze behoefte aan hebben?
Hoe dan?
Deze vraag is niet eenduidig te beantwoorden, helaas, het vraagt maatwerk. Met de voorgaande drie punten in gedachten geven we wel twee richtingen.
Eerste richting: zoek naar verbinding tussen gezinnen
Denk aan vormen van meer-gezinnen-leefgemeenschappen waar het leven wordt gedeeld, waar samen de Bijbel wordt gelezen, een challenge fun brengt en waar samen antwoorden worden gezocht op vragen.
Tweede richting: kan de kerk ook online community zijn?
Door de coronacrisis zijn we nog meer vertrouwd geraakt met online ontmoetingen. Veel ouders zijn te vinden op online community’s en platforms. Je kunt het zo gek niet bedenken of er is wel een community voor. Er zijn groepen voor moeders, vaders, christenen, maar ook rond opvoeding, voeding of duurzaamheid. Een plek waar veel ouders verbinding ervaren, waar ze hun kennis vandaan halen en vragen en antwoorden uitwisselen. Hoe kunnen we, naast fysieke aanwezigheid, als kerk zo’n online-groep en zelfs influencer zijn? De kerk-app en Whatsapp zijn belangrijker dan ooit, maar zijn er meer mogelijkheden om te zijn waar de ouders zijn?
Oproep geef gezinnen nú prioriteit
Vanuit onze passie voor gezinnen en kinderen, om de alarmbellen die klinken in het landschap van geloven en opvoeden, om de belangrijke rol die er ligt voor de kerk en gedreven door de kracht van Gods eigen Geest, doen we een dringende oproep aan de kerk:
“Kerk, zie de afstand met de gezinnen, zie de jongste generatie die niet weet wat kerk is en zie de ouders die worstelen met de vraag hoe zij het geloof moeten doorgeven. Geef de gezinnen prioriteit, nu! Doe niet alleen de deuren van de kerk open, maar ga aan de slag met de rol die je is toebedeeld, namelijk door te wijzen op God en te helpen een leven met Jezus praktisch te maken. Be a gamechanger, now!”
Door Annasjouk Nijhof en Hilde Sneep
Annasjouk en Hilde zijn de oprichters van Xpeditie 3.6.0. Dit is een online platform waarop gezinnen worden geïnspireerd en ondersteund, zodat kinderen ontdekken wie Jezus is, wie ze zelf zijn en hoe ze met Hem kunnen leven. www.xpeditie360.nl
*Scripture Union – Multi-national Children’s Ministry report 2021’: rapport uit vier landen over het effect van de pandemie op kinderwerk en de geloofsopvoeding van kinderen
**Growing Young, Kara Powell. De Nederlandse hertaling 'Samen Jong' maakt dit Amerikaanse onderzoek toepasbaarin Nederlandse kerken en gemeenten. Xpeditie 3.6.0. is partner in dit project.
