De media raken er bijna niet over uitgepraat en elke dag zijn er nieuwe meldingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland en bij andere organisaties. Na de schokkende verhalen van #MeToo een aantal jaar geleden is er onlangs weer het nodige boven tafel gekomen. In dit artikel grijpen we deze situatie vooral aan om van te leren. Het gaat er niet om ‘monsters’ en ‘foute’ bedrijven te veroordelen, maar wat kunnen we anders doen om deze situaties te voorkomen en zo goed mogelijk te begeleiden in de kerk?
Vanuit SEM (Stichting Evangelisch Meldpunt) zien we een aantal lessen en aandachtspunten voor de kerken en christelijke organisaties in Nederland:
Les 1:
Neem alle meldingen van grensoverschrijdend gedrag serieus
Het is voor meisjes/vrouwen én jongens/mannen enorm moeilijk om grensoverschrijdend gedrag te melden. Schaamte dat je (denkt dat je) het hebt laten gebeuren, twijfel aan jezelf, angst om niet geloofd te worden, et cetera. Als leider van een gemeente kun je de indruk hebben dat je wel aardig weet wat er speelt. Wanneer er dan onverwacht een signaal binnenkomt van grensoverschrijdend gedrag, kan dit je overvallen en doen twijfelen. Uitgesteld of twijfelend optreden kan uitgelegd worden als het niet serieus nemen van het signaal. De persoon en de omgeving voelen zich dan niet serieus genomen en de kans is groot dat het zal blijven bij dat ene melding/signaal.
Meldingen serieus nemen doe je door actie te ondernemen. Welke actie precies is heel wisselend. Voor advies kunt u als deelnemer altijd terecht bij het Adviespunt van SEM 085-488 1449 of stuur een e-mail naar info@wijzijnsem.nl.
Les 2:
Wees heel zorgvuldig in het spreken met en over slachtoffers
De wijze waarop met en over het slachtoffer wordt gepraat kan een extra trauma betekenen voor het slachtoffer. Vragen die impliceren dat het slachtoffer zelf ook verkeerd gedrag heeft vertoond, zijn traumatisch. Zorg daarom voor deskundige opvang.
Les 3:
Leiders, in welke vorm dan ook, hebben een extra verantwoordelijkheid
In de kerk is machtsongelijkheid in veel verschijningsvormen, net als in de maatschappij. Er is verschil in positie, senioriteit, geestelijke volwassenheid, bezit van middelen (geld), charisma, reputatie etc. Dat kan bewust of onbewust leiden tot ongewenst grensoverschrijdend gedrag. Dit vraagt van alle leiders dat zij zich verantwoordelijk voelen voor het zuiver houden van relaties. Houd dit voortdurend onder de aandacht in leiderschapstraining, leiders-vergaderingen en tijdens coachingsgesprekken.
Les 4:
Zorg voor een goede mix van zichtbare en onafhankelijke vertrouwenspersonen
Het lijkt erop dat er bij The Voice kandidatenbegeleiders waren aangesteld die ook actief waren als redacteur voor het programma. Zij hadden een rol als vertrouwenspersoon voor kandidaten. Echter waren zij in het geheel niet onafhankelijk en onderdeel van de werkcultuur. Een voordeel was dat ze makkelijk te bereiken waren, maar de nadelen zijn groter wanneer ook zij afhankelijk zijn. Ook is het nog de vraag in hoeverre hun rol en wanneer zij benaderd konden worden wel goed kenbaar gemaakt is. Het is belangrijk dat vertrouwenspersonen regelmatig genoemd worden en naar verwezen wordt.
Les 5:
Praat, preek, spreek over grensoverschrijdend gedrag en houd het op de agenda
Blijkbaar is er nog niet genoeg gesproken over het misbruik en (seksueel) ongewenste bejegening van vrouwen en mannen. Ook in de kerken is er nog verlegenheid om dit thema te be(s)preken. De tijd van zwijgen is voorbij. Ook in uw kerk zijn vrouwen en mannen die zijn misbruikt. Ook in uw kerk worden nieuwe slachtoffers gemaakt, bewust of onbewust. En wanneer er over gesproken wordt wijs dan op de vertrouwenspersonen en hoe en waarvoor die te bereiken zijn.
Neem voor een voorlichting van SEM contact op met Karin Somhorst, 085-488 1449, of stuur een e-mail naar info@wijzijnsem.nl.
Les 6:
Creëer een cultuur van gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen
Seksueel misbruik gedijt bij een seksistische cultuur. Seksisme is overal. Ook in de kerk. Seksisme is elke uiting (daad, woord, beeld, gebaar) die voortkomt uit het idee dat sommige personen, meestal vrouwen, omwille van hun sekse minderwaardig zijn. Als dit onderdeel is van de cultuur in de kerk, impliceert het dat mannen superieur zijn. Ook dan is er sprake van machtsongelijkheid.
Over de auteurs, over SEM
SEM (Stichting Evangelisch Meldpunt) is een netwerk van deelnemers, professionals en vrijwilligers die willen bijdragen aan veiligere kerken en organisaties binnen de volle breedte van de evangelische beweging. De stichting ontstond in 2001 vanuit de Evangelische Alliantie (nu MissieNederland). Karin Somhorst is projectmedewerker Voorlichting en advies aan gemeenten bij SEM en daarnaast werkzaam als Klachtenfunctionaris in de zorg. Jonathan Zeijl is vertrouwenspersoon en adviseur integriteit, bij SEM is hij verantwoordelijk voor PR & Voorlichting. Deze blog is met toestemming overgenomen.
Ontdek meer over veilig kerk-zijn op www.veiligekerk.nl.
