De Keizerskrachtkerk in Amsterdam organiseert groeiruimte diensten: diensten die zijn samengesteld aan de hand van het model van meervoudige intelligentie van psycholoog Howard Gardner. Robert Jan Nijland, jeugdwerker, organiseert deze diensten samen met een team uit de gemeente. 'Dankzij deze insteek ontstaat er ook verbinding tussen verschillende generaties.'
'In de gemeente waar ik werk, haken praktisch opgeleide jongeren eerder af dan theoretisch opgeleide jongeren. Dat komt omdat er taalgebruik wordt gebruikt dat meer past bij theoretische, meer talige mensen. Hier wilde ik wat aan doen. We willen namelijk een kerk zijn voor iedereen.
Vanuit mijn opleiding kwam ik in contact met de intelligentieniveaus van Gardner. Gardner zegt: ‘Iedereen is intelligent. Alleen je hebt verschillende manieren waarop je intelligent kunt zijn.’ Je blinkt uit in het ene en scoort wellicht wat minder op het andere. De één is wat meer talig, een ander wiskundig of visueel. In totaal heeft Gardner acht intelligentieniveaus onder woorden gebracht (zie kader). We dachten: wat nu als we een dienst inrichten op basis van deze intelligentieniveaus?
We gebruiken hiervoor de vorm van een Kliederkerkdienst. (Kliederkerk is een missionaire vorm van kerkzijn waarin jong en oud samen op een creatieve manier de betekenis van Bijbelverhalen ontdekt, red.) Je begint samen in de kerkzaal waar bijvoorbeeld het Bijbelverhaal wordt geïntroduceerd en wordt gezongen. Daarna gaan mensen uiteen in groepen. In dit geval zijn er voor alle intelligenties ruimtes waar zij naartoe kunnen.'
Vier thema’s
'We hebben nu één jaar geëxperimenteerd met de groeiruimtediensten. We hebben in eerste instantie hier vier diensten voor uitgekozen. Hierin stonden vier Bijbelverhalen centraal: de schepping, de nieuwe start na de zondvloed, de eerste kerk en de nieuwe wereld. Steeds werd het thema uitgewerkt in een gezamenlijke start. Daarover hebben we gezegd dat ook in het begin van de kerkdienst verschillende intelligenties aan bod komen. Dat is dus niet alleen een taalkundige aanpak, zoals we gewend zijn in de kerk. We laten ook zien, horen en ervaren. Zo beeldden we het scheppingsverhaal uit met een dramastuk, waarbij iedereen meedeed. We hadden een zon en maan die op het podium kwamen terwijl het Bijbelverhaal werd voorgelezen. Ook waren er sterren, planten, vissen, landdieren, vogels. In de eerste rijen van de kerk zaten ‘planten’ die opkwamen op het moment dat dit gelezen werd. Dat was dus direct al een zeer interactieve manier om met zo’n Bijbelverhaal aan de slag te gaan. Daarna gingen we dus uiteen in de groepen.'
'Iedere groeiruimtedienst zijn er standaard twee groepen met hetzelfde concept: er zijn mensen die in de keuken gaan helpen bij het voorbereiden van de lunch. Die lunch heeft dan altijd een verwijzing naar het thema van de dienst. Daarnaast is er standaard een groep waar een preek wordt gehouden van vijftien minuten. Daarna is er een gesprek over wat er raakt in dit verhaal. Mensen die juist voor een taalkundige uitleg van het Woord komen, kunnen dus naar deze groep toe.
Een andere vorm is juist om naar buiten te gaan. Zo nam een man waterdieren mee uit de sloot en vertelde een verhaal over de dieren. Ook werd er een groentetuin aangelegd. Sommige van deze activiteiten zijn heel simplistisch, maar juist door het doen van iets wat dicht bij iemands voorkeur ligt, ontstaan er waardevolle momenten van verstilling en gesprekken.
Bij de laatste dienst over de nieuwe wereld kreeg de groep met intrapersoonlijke intelligentie de uitdaging om een raampartij te schilderen over hoe de nieuwe wereld eruit ziet. Bij sommigen ontstond echt een visioen voor hoe dat er uit zou komen te zien.'
Mensen ontdekten gemeenschappelijke factoren, die ze eerder niet van elkaar gezien hadden
'Aan het einde van de dienst hadden we een gezamenlijke maaltijd waarbij iedereen weer samen kwam. Wat me opviel: de indeling aan de tafels was veranderd. Mensen zaten niet aan hun ‘standaardtafel’, zoals meestal bij de koffie wel het geval is. De jongeren zaten altijd bij elkaar, ouderen ook, en bepaalde familie-tafels. Nu was er ook veel meer mening aan de tafels. Mensen ontdekten gemeenschappelijke factoren, die ze eerder niet van elkaar gezien hadden. Er ontstaat dus ook verbinding tussen verschillende generaties.
Generaties verbinden
Dat doen we ook bewust. We zorgen voor dingen die voor jong en oud aantrekkelijk zijn. Dat is voor mij als jeugdwerker ook belangrijk. Ik zeg altijd: ‘een van mijn taken is het heropvoeden van de gemeente, zodat de kerk ook daadwerkelijk in al haar activiteiten ruimte biedt aan jongeren’. Voorafgaand aan het ontstaan van de groeiruimtediensten organiseerden we daarom ook een serie kerkdiensten over wat jong en oud verbindt. Wat zijn de verschillende generaties en wat kunnen we daarin van elkaar leren? Wat zouden we daar als kerk mee moeten en kunnen? Daar waren mensen heel enthousiast over; dat het contact met jong en oud meer op gang komt. Dit hielp ook om het draagvlak voor deze volgende stap in verbinding te vergroten.
Het is wel een intensief proces om dit soort diensten te organiseren. Maar het is wel een vorm waarin uiteindelijk gewerkt wordt aan inclusie, aan relaties met mensen met wie je in eerste instantie niet om denkt te kunnen gaan. Dan blijkt dat juist muziek of natuur iets gemeenschappelijks brengen en dat je in een zelfde taal of niveau kunt spreken. Dat vind ik zeer waardevol.'
Acht intelligenties
Gardner onderscheidt acht intelligenties[1]:
- Verbaal-linguïstische intelligentie
Taal: poëzie, spelling, lezen, verhalen- Logisch-mathematische intelligentie
Logisch denken, cijfers, experimenteren- Visueel-ruimtelijke intelligentie
Tekenen, schilderen, architectuur, vormgeven- Muzikaal-ritmische intelligentie
Muziek luisteren, maken, componeren, herkennen- Lichamelijk-Kinesthetische intelligentie
Lichamelijke inspanning, knutselen, toneel, dans- Naturalistische intelligentie
Dieren, planten, verzamelen, ordenen, natuurverschijnselen- Interpersoonlijke intelligentie
Zorgen voor mensen, vrienden, leidinggeven- Intrapersoonlijke intelligentie
- Eigen gevoelens, dromen, alleen-zijn, fantasieën
[1] Bron: SLO (informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling), op basis van Gardner, 1983
Thema: Samen Jong
Dit artikel hoort bij het thema 'Samen Jong'. Ontdek meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
