Roel Heida, predikant GKv, roept op tot het gemeentebreed voeren van het gesprek over de rol van de vrouw in de kerk, volgend uit het advies van de synode om kerken plaatselijk te laten beslissen.
Na een schets van de loop van deze zaak, die vanuit de kerken in 2005 voor het eerst op de tafel van de generale synode Amersfoort-Centrum gelegd was, komt de brief op de urgentie die de toen gestelde vraag nu in 2017 wel heeft. We zijn intussen vier synodes verder. Er zijn evenzoveel deputaatschappen aan het werk gezet om te peilen hoe die vraag naar de inzet van mannen en vrouwen in de kerk leeft en welk licht we uit de Bijbel daarover kunnen werpen. Er zijn verscheidene rapporten in het midden van de kerken gelegd. Nieuwe boeken zagen het licht naar aanleiding van en met het oog op het bespreekbaar worden van dit onderwerp onder ons. Synodebreed waren de afgevaardigden het er dit voorjaar kennelijk over eens dat het niet goed voor de kerken zou zijn om een besluit over dit thema nog weer langer uit te stellen. Want de praktijk is in de loop van deze twaalf jaren hard bezig de leer over wat het ambt onder ons zou moeten inhouden, in te halen.
Zusters voeren inmiddels in pastoraat, leidinggeven en onderwijs taken uit die vroeger door ambtsdragers werden gedaan. Maar een Bijbelse onderbouwing en verantwoording voor die groeiende inzet lijkt te ontbreken. En dat er in de kerken verschillend gedacht wordt over dit onderwerp daar kun je ook niet omheen. Vandaar dat deze landelijke vergadering na de bespreking van al die verschillende aspecten en pijnpunten het voorstel van deputaten dit voorjaar tot een besluit gemaakt heeft. Dat is ook meegezonden met die brief en houdt dus kortgezegd de uitspraak in dat er Schriftuurlijke gronden zijn om naast mannen ook vrouwen te roepen tot het ambt van diaken, ouderling en predikant. Maar daarnaast ook het besluit ruimte te geven aan de plaatselijke gemeenten om zelf te bepalen of en zo ja op welke wijze en wanneer ze in de lijn van deze besluiten willen handelen. Met andere woorden: de kerken zijn nu aan zet.
Twee lijnen
Ik denk dat we met de vakanties al weer achter de rug dit nieuwe seizoen aan die oproep royaal gehoor moeten geven. En dan niet zo dat de kerkraad het maar moet zeggen. Nee, maar laten we nu gemeentebreed de aangedragen argumenten en overwegingen van deputaten lezen en ook samen bespreken. Zo past het toch bij het lichaam van Christus' dat je samen mag vormen? Misschien hebben we intussen wel al te lang om dit hete hangijzer heengelopen. Niet onbegrijpelijk gezien de emoties die zo'n thema kan oproepen, waarbij het luisteren naar argumenten over en weer lastig wordt. Aan de ene kant wordt de vraag gesteld en eigenlijk ook al beantwoord: hebben we het dan 20 eeuwen helemaal mis gehad door alleen mannen te kandideren voor die bijzondere ambten? En vrouwelijke ouderlingen en predikanten, hangt daar niet de geur van vrijzinnigheid aan? Aan de andere kant het gevoel dat allerlei gaven van de Geest, die hij ook aan vrouwen meegaf al te lang ondergewaardeerd en zelfs naar de marche van ons kerkelijk leven verdrongen zijn. Pijn over vermeende Schriftkritiek enerzijds en pijn over gevoelde negering van een eigen roeping anderzijds.
Maar het is geen oplossing om dan maar als voor- en tegenstanders van die vrouwelijke inzet het gesprek te mijden of zelfs af te breken. Zouden we niet liever onder ogen zien dat de Bijbel zelf die beide lijnen kent. Er zijn zonder veel moeite tal van gedeelten te vinden waar sprake is van vrouwen die het woord doen of leiding geven. In het oude testament komen we al profetessen tegen zoals Mirjam, Debora, Chulda. In het nieuwe worden er nog nadrukkelijker uit de schaduw naar voren gehaald die gezagvol mogen spreken, uitleg geven, onderwijzen en mee strijden voor de zaak van het evangelie. Tegelijk kennen de brieven van Paulus ook passages die juist een rem lijken te zetten op zulk optreden van vrouwen in het openbaar. We kennen allemaal de zogenaamde zwijgteksten en de opdracht aan Timoteüs om vrouwen niet toe te staan om over mannen te heersen. In hun rapport 'Samen Dienen' dat al eerder de kerken inging signaleren ook deputaten die beide lijnen. Dat is van belang voor een zuivere discussie waarbij voor- en tegenstanders van vrouwelijke ambtsdragers elkaar niet bij voorbaat wegzetten. Want voor beide standpunten zijn er dus zeker aanknooppunten in de Schrift zelf.
Handelingen
Zelf ben ik de laatste maanden door het nog eens lezen en bestuderen van het boek Handelingen opnieuw onder de indruk geraakt van die eerste lijn. De Geest van onze naar de hemel gevaren Heer lijkt wel alle grenzen die er tot dan toe waren te doorbreken. Een schokkende ervaring was dat voor een Petrus die in hoofdstuk 10 opdracht kreeg om het huis van de onbesneden Cornelius binnen te gaan om daar het blijde nieuws te brengen. Het had heel wat voeten in de aarde om de apostel te overtuigen dat God rein verklaart op het eenvoudig geloof in de voor zondaars gekruisigde en opgestane Heiland. Zo had hij het zijn leven lang nog niet gehoord. Maar de Heer was hem te machtig, verklaarde hij in het volgend hoofdstuk vers 17 tegenover de gelovigen in Jerusalem die ernstig bezwaar maakten. Als God hun op dat geloof diezelfde Geest wilde geven, hoe had ik hem dan kunnen tegenhouden? En als je dan doorbladert naar Handelingen 16 dan vind je weer zo'n stukje kerkgeschiedenis uit die eerste eeuw na Pinksteren waarin de Geest zijn eigen spoor trekt. Daar is het Paulus die met zijn team tot twee keer toe verhinderd wordt om het Woord in Asia te brengen. Want de Geest van de Heer wil kennelijk per se naar de overkant om hier in Europa zijn heil te planten. En dan is het heel merkwaardig een vrouw Lydia bij wie als eerste het hart wordt opengelegd, zodat het evangelie ingang vindt. Ook zij wordt als hoofd van haar familia met de anderen gedoopt. Maar dwingt vervolgens de evangeliedienaars bij haar hun intrek te nemen, noteert Lucas in vers 15. Heel ongehoord toch dat joodse mannen zich zo met een vrouw, uit de wereld nog wel, inlieten. Maar we konden er gewoon niet onderuit! Kijk, zo is het kerkwerk dus in ons eigen werelddeel van start gegaan. Onder nadrukkelijke leiding van de Heer die een doortastende zakenvrouw daarvoor in dienst nam. Want de Geest doorbreekt de grenzen. Breng dat ook maar in rekening bij de discussie over man, vrouw, ambt de komende maanden, nu de kerken aan zet zijn.
Thema: Oriëntatie op gelijkwaardig leiderschap
Dit artikel hoort bij het thema 'oriëntatie op gelijkwaardig leiderschap'. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
Door Roel Heida
Door ds. Roel Heida, in het Gereformeerd Kerkblad van 29 september 2017
Over Man, vrouw, kerk
Dit artikel verscheen eerder op de website van de werkgroep Man, vrouw, kerk. Dit is een interkerkelijke groep van gereformeerde christenen die kerken en geïnteresseerden dienen in de bezinning over de vragen rond ‘man, vrouw, ambt’.