Kijken we naar de huidige missie wereldwijd, dan zien we twee tendensen gecombineerd: verbreding en verschuiving. Kerntaak van de zending is van oudsher het bekendmaken van de boodschap van de enige ware God en wat Hij door zijn Zoon voor de mensheid heeft gedaan. Plus het uitbreiden van het kerkgenootschap dan wel het stichten van nieuwe gemeenten. Dat ging veelal gepaard met ondersteunende activiteiten zoals Bijbelvertaling, praktische hulpverlening aan mensen in nood, alfabetisering (om de Bijbel te kunnen lezen) en de medische verzorging van zieken. Zo heeft de zending overal ter wereld scholen en hospitalen gesticht. Al dit werk was direct verbonden met de bekendmaking van het evangelie, de opbouw van de Kerk en het ontwikkelen van een ‘christelijke’ levenswijze.
In de loop van de vorige eeuw, vooral vanaf de jaren 1960, gaat het werk zich enorm verbreden. Wat het ‘thuisfront’ vaak niet beseft, is dat het grootste deel van de Westerse werkers in andere landen zich niet wijdt aan evangelisatie en het ‘bereiken’ van ‘onbereikte’ bevolkingsgroepen. Tegenwoordig strekt ‘zending’ zich uit tot theologisch onderwijs, pastoraat en toerusting in bestaande kerken, plus een heel scala aan sociale activiteiten zoals voedselhulp, landbouwprojecten, vluchtelingenwerk, psychosociale hulpverlening aan bijvoorbeeld verslaafden en prostituees, middelbaar onderwijs, allerlei soorten van medische zorg, opvang van daklozen en straatkinderen, vrouwenwerk, voorlichting (bijvoorbeeld om de verspreiding van aids tegen te gaan), milieuverbetering, gemeenschapsontwikkeling, computercursussen, en zo meer.
Hulpverlening
Het aantal hulpverlenende projecten heeft een enorme vlucht genomen en de trend zet zich nog steeds door. Dat heeft onder andere te maken met de geldstroom uit de budgetten die de Westerse regeringen beschikbaar stellen voor noodhulp en ontwikkelingssamenwerking. Voor de financiering van traditionele activiteiten als evangelisatie en gemeentestichting is men uitsluitend aangewezen op kerken en individuele gevers, maar voor een humanitair of medisch project kan men daarenboven aankloppen bij de overheid, en dan spreek je over heel andere bedragen.
Bovendien is er sprake van een verzelfstandiging van het sociale werk. Het aantal christelijke NGO’s (niet gouvernementele organisaties) is enorm toegenomen, in aantal en in omvang. Sommige zijn nog wel verbonden met een klassieke zendingsorganisatie maar werken vrijwel geheel zelfstandig. Andere zijn nieuwgevormde structuren.
In de oecumenische wereld bestaat het werk van de zending vrijwel alleen nog uit dit bredere scala van activiteiten – gedragen door een missiologisch denken waarin de inzet voor sociale gerechtigheid en duurzame ontwikkeling de boventoon voert. Daar heeft de evangelische zending altijd groot bezwaar tegen gemaakt, zij benadrukte de prioriteit van de bekendmaking van het evangelie aan alle volken. Om dit te benadrukken en te bevorderen werden grote congressen belegd die een grote invloed hebben uitgeoefend op het missionaire denken en handelen in de evangelische wereld: 1966 in Berlijn, 1974 in Lausanne, 1989 in Manila, en in 2010 in Kaapstad. Toch kon ook in deze kring de vraag niet uitblijven wat de relatie is tussen evangelieverkondiging en dat brede takenpakket dat zich heeft ontwikkeld.
De verbreding van het zendingswerk heeft in onder theologen en leidinggevenden in de missionaire wereld een grondige bezinning op gang gebracht. Men ging zoeken naar een Bijbelse missiologie. Grondvraag was: waartoe is de Kerk in de wereld gezonden? Om daarop antwoord te geven scheidden zowel evangelische als oecumenische conferenties doorwrochte verklaringen af.
Integrale missie
Geleidelijk aan is er in evangelische kring een consensus aan het groeien rondom een nieuw model: de missie van de kerk is holistisch of integraal. Overigens, in de oecumenische, Rooms-katholieke en orthodoxe kringen gaat de bezinning steeds meer in dezelfde richting.
Integrale missie wil zeggen dat onze missie in de wereld bestaat uit meerdere missionaire mandaten: bekendmaking van het evangelie, oproep tot bekering en verzoening met God, opbouw van de geloofsgemeenschap, dienst aan de naaste via op sociaal, cultureel, ecologisch en politiek terrein. Op al die manieren zijn we getuigen van Christus en van zijn verlossingswerk.
Integraal wil ook zeggen dat de diverse onderdelen met elkaar verbonden moeten zijn. Uiteindelijk doel van alle vormen van missionaire inzet is dat mensen het goede nieuws leren kennen en gaan geloven in Christus. Dat moet zichtbaar worden in onze manier van leven en gemeente-zijn. Dat moet doorklinken in onze maatschappelijke projecten. Tegelijkertijd is het de uitdaging om het evangelie niet alleen te betrekken op de persoonlijke relatie met God, het geestelijke leven en de eeuwige verlossing maar ook op de problemen en de vraagstukken waarmee mensen in de wereld te kampen hebben.
Het concept van integrale zending is redelijk nieuw en nog lang niet goed 'geland' in kerken en kringen. De komende tijd zal er heel wat gepraat worden over de invulling en de praktische uitwerking ervan.
Uit ideaz
Dit artikel werd geschreven voor IDEAZ 2 van 2017, het praktijkblad over missionair kerk-zijn in wijk en wereld.
