“Heeft u het gehad met de kerk? Bezoek dan eens onze geloofsontmoeting.” Met deze slogan adverteerde het Leger des Heils een paar jaar terug in de lokale krant van Emmeloord.
Er zijn eigenlijk twee groepen randkerkelijken: Mensen die een gemeente bezochten, maar zich door allerlei omstandigheden langzaam maar zeker hebben teruggetrokken en uit beeld zijn geraakt. En niet-kerkelijke mensen bij wie een religieuze interesse is ontstaan en die nu juist overwegen om een geloofsgemeenschap te bezoeken.
Vanuit het Leger des Heils in Kampen hebben we een aantal jaren geleden speciaal aan die eerste groep mensen een brief geschreven. Daarin boden we namens de korpsleiding excuses aan voor eventueel aangedaan leed. Er kwamen positieve reacties op. Enkele maanden geleden sprak iemand mij er nog op aan. Hij is inmiddels teruggekeerd en bezoekt de samenkomsten weer.
Speciale plek
In 2010 en 2011 hebben we het in Emmeloord en op Urk anders aangepakt. In gesprekken ontdekten we dat veel mensen door teleurstelling, conflicten of een andere kijk op gemeente-zijn niet meer naar een kerk gaan. Maar ook dat ze het geloof vaak behouden hebben. We hebben toen gemeend een plek te moeten creëren speciaal voor deze doelgroep. Onze eerste advertentie in Emmeloord was dan ook: “Heeft u het gehad met de kerk? Bezoek dan eens onze geloofsontmoeting.” Dit was niet om ons af te zetten tegen de kerken, maar meer als erkenning van gevoelens die bij mensen leven. Hun geloofsleven is vaak beschadigd, platgelopen, door toedoen van medegelovigen. Dat wil niet zeggen dat ze zelf geen verkeerde keuzes hebben gemaakt, maar het resultaat is dat ze ’aan het kerkelijk leven nog maar nauwelijks deelnemend zijn’, zoals de Van Dale ons leert over de betekenis randkerkelijken.
In Emmeloord bezoeken nu gemiddeld 55 mensen de geloofsontmoetingen en op Urk 80. Het zijn laagdrempelige ‘kerkdiensten’ waar het ontmoeten van elkaar ook belangrijk is. We heten de mensen welkom met een kopje koffie en in Emmeloord is er een korte pauze tijdens de samenkomst.
Aan het werk
Naast de diensten proberen we mensen ook te betrekken bij ‘het werk’. Zo is er een pastoraal team en sinds enkele weken hebben we samen een inloophuis met kledingwinkel geopend in een leegstaand winkelpand. En we mogen vaststellen: randkerkelijk enthousiasme werkt heel aanstekelijk.
Mensen willen iets met hun geloof. Toen ik vandaag de inloop van het Leger des Heils in Emmeloord bezocht, zei één van de vrijwilligers, die ook de geloofsontmoetingen bezoekt: “Heerlijk, ik lééf weer!” En wat doet ze? Ze zoekt dagelijks kleding uit, sorteert het en legt het klaar om in de winkel opgehangen te worden… Wat gaat deze, voorheen randkerkelijke, vrouw straks zeggen tegen haar vriendinnen en kennissen? “Wil jij ook weer leven? Kom dan met mij mee!”
Betere contacten met niet-christenen
In een bestaande gemeente zou je deze benadering ook kunnen introduceren. Geef randkerkelijken eens de ruimte om een ‘dienst op maat’ te organiseren, met elementen die zij waardevol vinden. Het is te verwachten dat deze geloofsontmoetingen verhoudingsgewijs sneller groeien dan de bestaande kerkdiensten. Zie bijvoorbeeld het onderzoek van Alrik Vos1 hierover.
Werken met mensen aan ‘de rand’ heeft twee grote voordelen: ze zijn losgeweekt van starre tradities en, niet onbelangrijk, ze hebben veel betere contacten met niet-christenen dan trouwe kerkgangers. Randkerkelijken weer proberen in te voegen in de bestaande kerk lijkt mij verspilde moeite. De zittende kerkgangers (en sommigen zitten ook écht) willen niet veranderen en het is ook niet voor niets dat mensen de gemeente verlieten. Die moet je niet samen opsluiten. Uiteindelijk komen de twee sporen toch uit op dezelfde plek.
1 Vos, Alrik (2012), HOOP – een onderzoek naar de missionaire effectiviteit van kerkplantingen binnen de NGK, CGK en GKV in Nederland, p. 63-65, http://www.ea.nl/onderzoek-alrik-vos
Uit idea(z)
Dit artikel werd geschreven voor idea 2 van 2013. idea is opgevolgd door ideaz, het praktijkblad over missionair kerk-zijn in wijk en wereld.
