De Martinikerk in Groningen heeft al 25 jaar een buurtcentrum in een oude volkswijk: het Pand. Nu zijn er vergevorderde plannen om vanuit het buurthuis een nieuwe geloofsgemeenschap te starten.
Eigenlijk heeft het ontstaan van buurtcentrum Het Pand een heel sneue oorzaak, begint Jan Waanders, evangelist voor de Protestantse Kerk en de IZB, zijn verhaal. Rond 1930 bouwden mensen in de Groningse Korrewegwijk de Sionskerk. Toen jaren later de krimp inzette is het gebouw verkocht aan de gemeente. De kerkelijke gemeenschap verhuisde naar de Martinikerk, maar de meeste mensen uit de wijk maakten de verhuizing niet mee. Het contact ebde weg. In dezelfde tijd overleed een oud-gemeentelid van de Sionskerk. Hij liet een legaat achter met de wens dat het evangelie in de wijk zou blijven klinken. Dat geld was de basis voor de aankoop van Het Pand: een woonhuis met onderin een omgebouwde garage als zaaltje en boven een werkkamer en studentenkamers.
Meer inhoud
Vanuit de hervormde wijkgemeente Martinikerk startten medewerkers een kinderclub, een open maaltijd en inloopochtenden in het gebouw. Die draaien nog steeds. Toen Waanders in 2005 aan de slag ging voor Het Pand, begon hij bestaande activiteiten een nadrukkelijk missionair karakter te geven, al een paar jaar was er geen evangelist die de vrijwilligers inspireerde. De kinder- en tienerclubs kregen meer inhoud en bezoekers van de inloopochtenden doorliepen stukje bij beetje de Emmaüscursus. Nu hoopt hij een geloofsgemeenschap te vormen voor mensen uit de wijk. Voorlopig in het buurthuis, maar omdat dat erg krap is, op termijn in een nieuw gebouw bij de speeltuin. Daarvoor heeft de Nederlandse Gereformeerde Kerk in Groningen – die achter het plan staat - een renteloze lening van een paar ton toegezegd.
Kinderen eisen bijbelverhalen
De urgentie van het stichten van een gemeente in de wijk is geen vraag voor de evangelist Waanders: “Er wonen 18.000 mensen in deze wijk. Feitelijk zijn die gewoon door de kerken in de steek gelaten. Wij hebben het goed met elkaar, maar voor deze ‘Tokkies’ doen wij niets, lijkt de gedachte. Ik zie die noodzaak wel. Ik denk dat het evangelie voor de mensen hier misschien nog wel bevrijdender is dan voor iemand die denkt dat hij zijn leven op orde heeft.”
Bij de mensen om hem heen proefde hij interesse. “Ongeveer drie jaar geleden begonnen ouders zich aan te bieden om mee te gaan op kamp. We zagen ze ook op paas- of kerstbijeenkomsten en op de viering aan het einde van de sportweek kwamen wel 150 mensen af. Als die belangstelling er lijkt te zijn, waarom maken we de slag naar de ouders dan niet, vroegen we ons af. We horen zelfs dat kinderen eisen dat hun ouders ze ’s avonds bijbelverhalen voorlezen!”
Op doorverwijzen naar andere kerken heeft hij niets tegen, ware het niet dat er volgens hem geen kerken zijn die ‘passen’ bij de mensen uit deze wijk.
Vrijdagavondviering
Waanders schreef een plan voor het vormen van een geloofsgemeenschap en de IZB en de kerkenraad keurden het goed. “Toen zijn we met een kerngroep begonnen. Daarbinnen hebben we eerst veel geïnvesteerd in elkaar en in vragen als ‘Wat betekent geloof voor jou?, ‘Zou je ook zonder kunnen?’ Nu begint het een beetje te jeuken. We moeten eigenlijk maar eens gaan beginnen.”
De zogenoemde ‘marsroute’ geeft aan om dat het team in het najaar wil starten met een viering op vrijdagavond van 45 minuten gevolgd door een maaltijd van 45 minuten. “We luiden zo met elkaar het weekend in. In de buurt zijn vrij veel mensen die naar de camping gaan. Zij kunnen dan nog net voor die tijd die viering mee pakken. Hapje eten erbij en huppekee wegwezen.”
Doelgroep
Het Pand verbindt de diensten duidelijk aan het kinderwerk. “Omdat er in de wijk al heel veel activiteiten zijn voor volwassenen moet er een reden zijn om nog ergens anders naartoe te gaan. Die is in dit geval dat je trots bent op je kind. Dat je het leuk vindt om te kijken wat ze hebben gedaan. In elk geval zijn we er niet voor mensen die ontevreden zijn over hun eigen kerk. Die zijn van harte onwelkom. Ook vanwege het feit dat de groep de groep bepaalt.
Om diezelfde reden proberen ze het sociale werk van Het Pand los te laten functioneren van de geloofsgemeenschap. “Op de inloopactiviteiten komen vooral sociaal zwakkeren uit andere buurten af. Een lastige kwestie. Het hebben van zo’n goedlopende diaconale activiteit belet ons bijna om een slag naar de wijk te maken. Mijn overbuurvrouw zegt: Waarom zou ik naar een Open Huis gaan om koffie te drinken? Ik zie wie daar naar binnen gaan: mannen met grote baarden. Ook in andere gemeentestichtingsprojecten heb ik dit gezien. Als er voornamelijk heel sociaal zwakke, instabiele mensen zitten, weerhoudt dat andere mensen om te komen. Een gezinnetje haakt bijvoorbeeld niet aan.”
Enqueteren
Via enquêtes probeert het team erachter te komen welke zaken in de buurt leven. “Heel voorzichtig zijn we daar al mee begonnen. Elk kernteamlid kreeg twee adresjes van ouders van kinderen van de kinderclub. Op de lijst staan vragen als: ‘wat vind je mooi in deze wijk’, ‘wat niet’, ‘waar maak je je zorgen om’, ‘hoe vind je het om op te voeden’? Daar kwam van alles uit. Vooral dat mensen zich hier heel erg bezig houden met gezondheid! Nou, dat wordt dan het eerste thema.
Alle elementen van kerk-zijn worden opnieuw doordacht. Zo hebben we bijvoorbeeld een hele avond gesproken over hoe we de mensen verwelkomen. Wat zeg je wel en wat zeg je niet? Betrek je God erbij? Gebruik je het votum en de groet? Daar zit iets in van dat je namens God spreekt en dat God trouw is. We vonden dat zo prachtig, dat we het er toch weer in verwerkt hebben. Maar verder hebben we ons eigen welkomswoordje. De elementen zijn dus heel klassiek, maar we kunnen ook een lied van bijvoorbeeld Marco Borsato gebruiken wanneer dat in het thema past.”
Gewone gemeenteleden
Over de hype aan aandacht voor missionair werk in Nederland is de evangelist ambivalent. “Er kan nooit genoeg aandacht zijn voor missionair werk, maar wat het allerbelangrijkste is dat we gewone gemeenteleden helpen om in hun dagelijks leven op een heel gewone manier te vertellen wat ze geloven, wat ze daarin pleziert en wat ze doet twijfelen. Op de een of andere manier is spreken over geloof moeilijker dan over voetbal. Dat vind ik zo raar! Je kunt een heleboel missionaire activiteiten opzetten, maar in de kern moeten we ernaartoe dat gewone gemeenteleden blij zijn met hun geloof, trots zijn.
In de Martinikerk hebben we daarom sterk ingezet op gemeenteleden. Ik heb een soort bliksemprogramma in elkaar gezet waardoor zij bijvoorbeeld ontdekken hoe niet-christenen over christenen denken en dat iedereen gaven heeft gekregen om mee naar buiten te gaan. Het muntje viel dat mensen zelf iets kunnen. Iedereen heeft iets van God gekregen: dat is een troost en een schop onder je kont. Die combinatie is heel mooi.”
www.pandvoordewijk.nl
www.izb.nl
Uit idea(z)
Dit artikel werd geschreven voor idea 3 van 2012. idea is opgevolgd door ideaz, het praktijkblad over missionair kerk-zijn in wijk en wereld.
