Islam en christelijk geloof - overeenkomsten en verschillen

Waarheid

Wie strijdt voor de waarheid over God wordt vandaag met veel argwaan bekeken. Begrijpelijk, want soms sleuren mensen met religieuze motieven hun medemensen de dood in. Toch houden we vol dat het mogelijk is een passie voor waarheid te hebben, zonder de vrede te bedreigen. Jezus Christus heeft zelf de waarheid van God in zijn leven en met zijn woorden duidelijk gemaakt op een manier die niet ten koste ging van anderen, maar van Zichzelf, ten dienste van anderen! Zo'n passie, zo'n djihaad (het Arabische woord dat letterlijk 'ijver' betekent) is verantwoord. In onze pluralistische samenleving wordt ons voortdurend voorgehouden dat godsdienst alleen maar een privé-overtuiging dient te zijn. Wij geloven echter dat God werkelijk gesproken en gehandeld heeft in onze geschiedenis en dat we onszelf en Hem te kort doen, wanneer we Hem niet als Derde in de dialoog met anderen betrekken.

Allah

Waar denken moslims anders over? Je zou in zekere zin kunnen zeggen: over alles. We komen heel veel begrippen tegen in de Koran die we uit de Bijbel kennen. Christenen herkennen in de ontmoeting met moslims vaak veel. Islam en christelijk geloof, Bijbel en Koran, zeggen in woorden op veel punten hetzelfde over God. Toch hebben de meeste begrippen in de islam uiteindelijk een andere betekenis. Het verschil zit niet in het woord dat veel moslims voor God gebruiken: ‘Allah’. De Arabische Bijbel spreekt immers ook over Allah. Allah is eenvoudig het Arabische woord voor God. Het verschil zit in wat Bijbel en Koran over God zeggen. In de ontmoeting met moslims zullen we dus steeds moeten uitleggen wat we bedoelen. Een paar begrippen uitgelicht.

• God en zijn schepping

De islam leert duidelijk dat God de Schepper is. In veel andere godsdiensten ligt dat anders. Daar kunnen God en de natuur in elkaar opgaan. Christenen en moslims geloven beide dat God geen onderdeel is van de kosmos. In het begin heeft God alles uit niets heeft gemaakt. Hij heeft de mens geschapen. Maar hoe? De islam noemt de mens abd (slaaf, dienaar) en khaliefa (rentmeester), herkenbare bijbelse begrippen. De Bijbel noemt daar echter bij dat God de mens naar Zijn beeld en gelijkenis heeft geschapen. De Bijbel spreekt over een intieme relatie met God die ons als zijn kinderen wil aannemen. De mens is dienaar en rentmeester, daar stemt de Bijbel mee in, maar dat is hij pas naar Gods bedoeling wanneer hij leeft in een intieme omgang als tussen een vader en zijn zoon. In veel gelijkenissen van Jezus komt dit naar voren. De Koran spreekt niet zo over de verhouding van God en mens. Hoewel sommige moslims God wel Vader noemen, wijst de meerderheid dit als ongepast af. De islamitische theologie heeft altijd sterk de verhevenheid van God benadrukt. Mens-zijn betekent die verhevenheid erkennen door te buigen voor God. Het woord 'islam' betekent dan ook onderwerping. Gods eer ligt volgens moslims daarin dat de mens Hem als Heer erkent. In het christelijke geloof ligt Gods eer vooral daarin, dat de mens Gods liefde (h)erkent en beantwoordt.

• Gods openbaring

Christenen geloven dat God zichzelf heeft geopenbaard in Jezus: “Niemand heeft ooit God gezien; de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, die heeft Hem doen kennen” (Johannes 1 vers 18, zie ook Johannes 17 vers 6). Moslims zijn het daar niet mee eens. Zij spreken van de 99 ‘schone namen’ van God, die iets openbaren van de eigenschappen van God. Al-Faruqi, een moslim, zei het zo: "Hij (God) openbaart zichzelf op geen enkele manier en aan niemand. God openbaart alleen zijn wil…. Christenen spreken van Gods openbaring van zichzelf – door God van God – en dat is het grote verschil tussen christendom en islam." Moslims stellen dan ook nadrukkelijk dat het onmogelijk is dat God in Jezus mens geworden is. Ook in de Koran openbaart God zich volgens moslims niet zelf. Je leest daar vooral wat God wil dat mensen doen. Dat is een eeuwige, heilige boodschap die volgens de meeste moslims niet afhankelijk is van de menselijke geschiedenis. De volgorde van de profeten lijkt in de Koran dan ook niet belangrijk. In de Bijbel ontdekken we een heilsgeschiedenis. De Bijbel is het verslag van Gods omgang met mensen. De profeten zijn geen heiligen, maar zondige mensen zoals ieder ander. Dwars door hun worstelingen heen wordt openbaar wie God is voor mensen in zijn toorn en in zijn ontferming. Dat spoor loopt uit op Jezus Christus, in wie God zelf tot ons gekomen is. In de islam is de Koran belangrijker dan de profeten. In het christelijke geloof is Jezus belangrijker dan de Bijbel.

• God regeert

God regeert als koning met volledige macht. Maar hoe oefent Hij zijn koninklijke gezag uit? En hoe reageert Hij als mensen zijn heerschappij over hun leven verwerpen? Volgens christenen is de kern van Gods antwoord hierop de komst van Jezus, de Messias, die voor ons de weg van kruis en opstanding ging. Door overgave aan Jezus gaat men het koninkrijk van God binnen, we komen als verloren kinderen weer thuis bij onze Vader. Moslims verbinden het koninkrijk van God met het 'huis van de islam'. Je behoort daartoe als je de eenheid van God belijdt, Mohammed als profeet erkent en probeert te leven volgens de islamitische voorschriften. God is te verheven om voor ons te kunnen lijden.

Jezus heeft gebruik van geweld om het koninkrijk van God te vestigen radicaal afgewezen en precies het tegenovergestelde in de praktijk gebracht: de zonde op zich genomen van hen die Hem haatten. Hij vraagt van zijn volgelingen om die houding ook aan te nemen. In de Arabische Bijbel lezen we in 2 Timoteüs 4 vers 7 over de djihaad van Paulus. Dat is een strijd waarin hij in navolging van Jezus, zichzelf prijsgaf om anderen te redden. Mohammed heeft vanaf het moment dat hij in Medina kwam, het gebruik van geweld niet geschuwd wanneer het ging om de verdediging van zijn profeetschap of zijn positie als staatsman. Dit heeft zijn weerslag gehad in de islamitische traditie. Dit wil overigens niet zeggen dat er geen christenen zijn geweest die toch geweld gebruikten om 'het christendom' uit te breiden of moslims die geweld radicaal afwezen.

• Zonde(n)

Zonde is voor moslims een bekend begrip, maar de islam kent geen erfzonde. Ieder mens wordt rein geboren. Adam en Eva zijn uit het hemelse paradijs naar de aarde verbannen nadat ze gezondigd hadden door naar de satan te luisteren in plaats van naar God. Na berouw heeft God Adam als plaatsvervanger (kalief) van God op aarde aangesteld. Alle mensen na hen worden zonder zonden geboren, met een schone lei. Alleen door zwakte, onkunde of misleiding door de satan overtreden ze Gods wetten. Bij zonde denken moslims aan de verkeerde daden die wij doen, de overtreding van Gods geboden. Je kunt ze tellen en er zijn hele lijsten van grotere en kleinere zonden. De Bijbel kent deze zonden (meervoud) ook, maar spreekt daarnaast vooral van de zonde (enkelvoud). De zonde (enkelvoud) is de gebroken relatie met God, waaruit de zonden (meervoud) voortkomen. Ons hart, het centrum van ons leven, is gericht op onszelf in plaats van op God. Daardoor leven we gescheiden van God en is er geen toekomst voor ons leven. Je zou daarom kunnen zeggen dat de Bijbel de zonde ernstiger neemt dan de Koran. Jezus is gekomen voor de betaling en bevrijding van deze zonde en verzoening met God. Om ons een nieuw hart, een nieuw leven te geven dat gericht is op Hem.

• Gods oordeel

Moslims en christenen geloven beiden in de oordeelsdag. Maar op welke basis oordeelt God? De Bijbel leert dat alle mensen schuldig staan voor God. Romeinen 3 vers 23-24 zegt: "Want allen hebben gezondigd en missen de heerlijkheid van God en worden om niet gerechtvaardigd uit zijn genade, door de verlossing in Christus Jezus." Bij het oordeel mogen we zien op Jezus, de Middelaar, die de schuld heeft weggenomen. Moslims geloven dat ieder mens op de laatste dag persoonlijk beoordeeld zal worden op zijn werken. God weegt daarbij goed en kwaad. Niemand kan voor de ander optreden of bemiddelen. De oordeelsdag is volgens soera (= hoofdstuk van de Koran) 2 vers 255 ‘...een dag waarop er geen han­del (onderhandelin­gen), geen vriendschap en geen voorspraak is’. De meeste moslims geloven dat God de zonden van moslims eenvoudigweg kan vergeven. Afhankelijk van je goede daden moet je nog wel een tijdlang voor je zonden boeten in het vuur.

• Gods liefde en vergeving

Hoe God ons liefheeft, is duidelijk geworden door Jezus: "Alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft…"(Johannes 3 vers 16). In de Koran wordt ook gesproken van Gods liefde. Zonder zelfopoffering echter en ook niet voor zondaren. Alleen voor hen die moslim zijn, dat wil zeggen: zij die zich inspannen om God te gehoorzamen en zijn profeet (Mohammed erkennen).

In de islam vergeeft God alleen als mensen berouw hebben. Omdat de mens van nature het goede kan doen, heeft hij geen verlosser nodig. Als hij zondigt, moet hij terugkeren op het rechte pad en zijn best doen volgens de islam te leven. Dan kan God hem zijn zonde eenvoudigweg vergeven. Een moslim gelooft dat God de vrijheid heeft om te vergeven wie Hij wil, want Hij is de Koning (Soera 48 vers 14).

Goddelijke vergeving gaat in de Bijbel dieper en is niet een gebaar van ‘zand erover’. God wil zonde niet zomaar vergeven, dat is in strijd met de heiligheid van zijn liefde. Vergeving brengt lijden met zich mee en vraagt ook om genoegdoening van Gods eer en herstel van de liefdesgemeenschap. De offerdienst van het Oude Testament leerde de joden dat al. Het Nieuwe Testament vertelt ons van het offer dat voor eens en voor altijd is gebracht door Jezus Christus, het Lam van God. Wie zijn genade aanvaardt, mag delen in zijn liefdesgemeenschap. Ons oude, op ons zelf gerichte bestaan moet met Jezus begraven worden, willen wij een nieuw leven van Hem kunnen ontvangen, dat gericht is op God. Inzicht in Gods wet is niet voldoende volgens de Bijbel. De wet alleen prikkelt ons mensen zelfs tot overtreden (Romeinen 7). Zonde is slavernij aan de boze en de macht van het kwaad; een breuk in de relatie met God. Daarom is er verlossing van Gods kant nodig.

Thema: Moslims liefhebben en dienen

Dit artikel hoort bij het thema 'Moslims liefhebben en dienen' van ons netwerk Loving & Serving Muslims. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.

Naar het overzicht