De scheiding van hun ouders gaat kinderen niet in de koude kleren zitten. Ze hebben pijn, verdriet en zijn boos. Talloze vragen spoken door hun hoofd. Wat kunnen wij voor deze kinderen betekenen?
Fasen
Voordat we daar antwoord op geven, bekijken we kort de fasen waar een kind mee te maken krijgt bij de echtscheiding van zijn of haar ouders. We kunnen kinderen tenslotte het beste helpen, wanneer we weten waar zij doorheen gaan.
De crisisfase
Het kind reageert op het 'verlies' van zijn ouders; de mensen aan wie het de veiligheid in zijn of haar leven ontleende. De manier waarop een kind reageert, hangt nauw samen met het type gezin waar het kind uit komt en de situatie zoals die was voor de scheiding. Wanneer een kind de scheiding aan heeft zien komen, zal het anders op de situatie reageren dan wanneer de scheiding als donderslag bij heldere hemel komt.
De reorganisatiefase
Kinderen en ouders richten hun leven opnieuw in. Veel kinderen gaan problematisch gedrag vertonen. Dit komt in de meeste gevallen door het opvoedingsvacuüm dat ontstaat. Voor de ouder waar het kind blijft wonen, is het vaak moeilijk om het huishouden weer te laten draaien en de eigen emoties te verwerken. De opvoeding is dan even een minder belangrijk aandachtsgebied. De andere ouder probeert het kind vaak zoveel mogelijk aandacht en liefde te geven - uit angst om het kind te verliezen - waardoor tijdens de bezoeken geen aandacht wordt besteed aan opvoedingsprincipes. Maar juist regels en grenzen bieden veiligheid aan een kind!
Daarnaast komen veel kinderen in deze fase in een loyaliteitsconflict terecht. Ze weten hoe gevoelig het is om over de andere ouder te praten. Ze willen geen partij kiezen, maar worden daar vaak toe gedwongen.
De stabiliseringfase
Er treden geen plotselinge veranderingen meer op in relaties en levensomstandigheden. Alles is min of meer in rustiger vaarwater gekomen en de nieuwe rollen zijn duidelijk. Wat echter vaak blijft, zijn de gedragsproblemen als gevolg van het opvoedingsvacuüm. Het is moeilijk om in deze fase de ‘teugels weer aan te halen' als het kind al een tijdje van de vrijheid heeft genoten.
Hoe kan ik helpen?
Wat kunnen we nu met elkaar doen om kinderen te helpen die geconfronteerd worden met de echtscheiding van hun ouders? Een aantal tips:
- Bied veiligheid - duidelijke grenzen en het liefst voortzetting van bestaande regels, is wat kinderen nodig hebben om veiligheid te ervaren. Haal een kind eens uit de thuissituatie en laat het een dagje meedraaien in uw gezin. Laat uw thuissituatie een veilig plekje voor hem of haar zijn.
- Accepteer de gevoelens van het kind - geef het kind ruimte om te praten over zijn of haar gevoelens en accepteer deze.
- Kies geen partij - wanneer u partij kiest voor een van de ouders, dan bent u voor het kind niet meer te vertrouwen.
- Geef antwoord vanuit Gods woord - komt een kind met geloofsvragen, laat dan Jezus' verdriet zien vanuit de Bijbel (Hebreeën 4 vers 15). Jezus huilde ook. God begrijpt het beter dan wij wanneer een kind boos op Hem is. Stop dat gevoel niet weg, het is deel van het verwerkingsproces. Het is wel belangrijk dat een kind zich met zijn of haar boosheid tot God richt en niet bij Hem wegloopt.
- Bid - bid voor het kind en eventueel met het kind als daar mogelijkheden voor zijn. Besteed aandacht aan het schuldgevoel dat het kind mogelijk zelf heeft over de scheiding. Dat gevoel moet het kind absoluut kwijtraken!
- Wees reëel - veel kinderen denken dat het wel weer goed komt tussen hun ouders. God kan wonderen doen, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het overgrote deel van de scheidingen - ook onder christenen - niet meer ongedaan wordt gemaakt. Kinderen hebben die (harde) duidelijkheid nodig om hun verder leven op te kunnen bouwen.
- Wees een voorbeeld - laat kinderen zien dat er nog wel degelijk goede huwelijken zijn en dat God het huwelijk als iets moois heeft gemaakt.
Tot slot
Het beeld dat kinderen krijgen van het huwelijk van hun ouders, zien zij als voorbeeld voor hun eigen relatie. Hierdoor vormen kinderen van gescheiden ouders een groep met een wankel fundament voor de eigen relatie. De gemeente van Jezus Christus moet zich dan ook bewust zijn van haar verantwoordelijkheid om de zorg voor deze kinderen op zich te nemen. Daarnaast mag elke gemeente zich afvragen in hoeverre echtscheiding in haar midden wordt gezien als ‘iets dat nu eenmaal gebeurt'. In hoeverre is de gemeente dan nog anders dan de wereld?
Feiten en cijfers1
- Naar schattig maken 50.000 tot 60.000 kinderen per jaar een echtscheiding mee.
- Dertig procent van de kinderen van gescheiden ouders loopt kans op gedrags- of emotionele problemen. Bij kinderen van ouders die niet gescheiden zijn, is dat vijftien procent.
- In vijfentwintig procent van de gevallen verliest één van de ouders kort na het voltrekken van de echtscheiding het contact met de kinderen.
- In 2007 zijn 32.600 huwelijken door de Nederlandse rechter ontbonden. Bij deze echtscheidingen waren in totaal 34.700 minderjarige kinderen betrokken. Ruim de helft van deze kinderen was op het moment van de scheiding jonger dan 10 jaar.
Stichting Chris, www.chris.nl
[1] www.cbs.nl, onderzoek E-quality naar gevolgen van echtscheiding voor kinderen.
