Hoe houd ik een praatje?

Is de tijd van het houden van en luisteren naar inleidingen en preken niet allang voorbij? Veel te statisch en veel te veel eenrichtingsverkeer? Een praatje houden voor multitaskende jongeren die gewend zijn aan allerlei vormen van directe interactie lijkt een kansloze missie. Toch denken wij dat het kan. Sterker nog: wij geloven dat het houden van goede inleidingen een belangrijke bouwsteen is voor het jeugdwerk. Voorwaarde is dan natuurlijk wel dat jouw praatje ook echt landt bij de jongeren, dat het relevant is, dat ze er echt iets mee kunnen.

Wat hebben jongeren met het thema?

Als je een praatje houdt is het natuurlijk belangrijk dat het aansluit bij degenen die ernaar luisteren. Het moet ergens aanhaken bij hun leefwereld, jongeren moeten ontdekken dat datgene wat jij in je praatje vertelt voor hen relevant is. Anders is je inleiding niet meer dan het zomaar droppen van een boodschap met een grote kans dat je de plank misslaat en dat de jongeren er niks mee kunnen. Vraag je daarom voordat je begint met het uitwerken van je inleiding altijd af wat jongeren met het thema hebben. Dit kan je heel simpel doen door een leeg vel papier te pakken, bovenaan te schrijven ‘jongeren en …’ (vul hier het thema in) en alles op te schrijven wat er in je opkomt als je denkt aan de jongeren op jouw club en aan het onderwerp van je praatje. Vragen die hierbij kunnen helpen zijn: wat weten ze er al over? Waar en hoe komen jongeren dit thema tegen in hun dagelijkse leven en in de media? Wat geloven ze erover? Wat spreekt hen erin aan? Wat vinden jongeren lastig rondom dit item? Welke vragen leven er?
Je kunt natuurlijk ook gewoon aan jongeren zelf vragen waar ze aan denken bij het thema…

Een van de onderwerpen die ik tijdens catechisatie met de jongeren moest behandelen was de eeuwigheid. Niet iets waar jongeren volgens mij echt bij stilstaan. Ik vond het heel erg lastig om daar een goede inleiding over te houden. Om erachter te komen wat ze er al van weten en hoe ze er over denken heb ik drie jongeren bij mij thuis uitgenodigd om daar eens over te sparren. De uitkomst was verrassend. Ze bleken er toch wel over na te denken en hadden veel vrage, zoals: ‘waar is de hemel?’ en ‘wordt het niet erg druk in de hemel?’ Door de input van de jongeren kon ik een voor hen boeiende inleiding houden en was het gesprek daarna ook erg open.

Wat heb jij met het thema?

Ook al houd je een praatje over een thema waar al honderd mensen iets over gezegd hebben, toch is datgene wat jij doet uniek. Want in een praatje neem je altijd jezelf en je eigen ervaringen mee. Een ander kan het nooit op dezelfde manier verwoorden zoals jij dat doet. Natuurlijk kun je een praatje dat iemand anders geschreven heeft uit je hoofd leren en voor een groep houden. Maar bij het houden van een inleiding is juist dat unieke, persoonlijke een essentieel aspect. Het houden van een praatje is niet zomaar het geven van wat informatie over een onderwerp, maar het is een kans om iets te delen uit je eigen leven, te vertellen hoe jij met dingen omgaat. Ook hierin heb je dus de kans om een voorbeeld te zijn voor jongeren. Denk daarom van tevoren na over wat jij zelf hebt met het thema. Wat vind je er mooi of juist lastig aan? Welke ervaringen heb je rondom het onderwerp? Hoe ga je ermee om? Bedenk vervolgens wat jij in je praatje met de jongeren wilt delen uit je eigen leven. Houd daarbij wel voor ogen dat het belang van de jongeren voorop staat en dat je met het delen van je eigen ervaringen de jongeren handvatten wilt geven voor hun eigen leven.

Doel van je praatje

In één enkele inleiding kun je nooit alles over het onderwerp vertellen. Misschien is dit wel één van de lastigste elementen van je voorbereiding: je moet de keuze maken wat je niet gaat vertellen. Wat laat je weg? Om hierin een goede afweging te kunnen maken is het belangrijk om helder te hebben wat het doel van je praatje is. Wat wil je dat jongeren in elk geval na je praatje weten, ontdekt hebben, gaan doen?
Als je weet wat het doel is, wat jongeren met het thema hebben en wat je er zelf mee hebt kun je aan de slag met de inhoud. Welke deelthema’s wil je belichten, wat ga je vertellen? Waar vind je de informatie? Wat weet je er zelf al over? Welke hulpbronnen kun je raadplegen? Als je op je club werkt met een methode, is dat natuurlijk je startpunt, maar zoek ook verder: internet, boeken, collega jeugdleiders, (jongeren)bladen.

Bij ons in de kerk werd een avond voor alle meiden van het jeugdwerk georganiseerd. Het doel van deze avond was dat ze zich speciaal en geliefd zouden weten. Naast allerlei leuke en gezellige ‘meidendingen’ was er ook een praatje over je werkelijke schoonheid. Ook nu was het doel dat de meiden zich geliefd zouden weten. Geliefd door hun hemelse Vader. Door het doel van de avond en het praatje goed duidelijk te hebben was het uitdiepen van dit thema een stuk makkelijker geworden. De concrete voorbeelden uit de maatschappij over hoe er tegen schoonheid wordt aangekeken en hoe anders God daarover denkt vormde de inhoud van het praatje. Aan het einde van de avond kwamen er een paar meiden naar me toe om me te bedanken. Ze hoopten dat ze in de toekomst anders over zichzelf gingen denken.

Opbouw

Nu kun je gaan nadenken over de opbouw van je praatje. Het is belangrijk om een goede starter of opener te hebben. Als je in het begin de aandacht van jongeren niet hebt, wordt het lastig om die halverwege je praatje alsnog te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld beginnen met een herkenbare vraag over het thema, met een korte anekdote, een filmfragment, een voorwerp of afbeelding ter illustratie of een prikkelende stelling.
Denk ook na welke deelthema’s je in welke volgorde wilt bespreken in je inleiding.
Andere ingrediënten van je praatje zijn: een persoonlijk verhaal, de bijbel, een link naar het leven van elke dag, passende werkvormen, goede ondersteunende middelen en de afsluiting. Als afsluiting kun je kiezen voor het meegeven van een uitdaging of opdracht. Het kan ook verhelderend zijn om kort (maar dan wel echt kort) de kernwoorden of kernzin uit je verhaal te herhalen.
Zorg in je praatje voor een goede balans tussen hoofd (weten / dingen leren / appèl op verstand), hart (ervaring / beleving) en handen (praktijk / relevantie / wat kan je ermee?).

De Bijbel

In een praatje heb je niet echt veel gelegenheid om een bijbelgedeelte uitgebreid en interactief te bespreken. Een inleiding is wel een goede kans om met jongeren de Bijbel open te doen en hen te laten zien hoe die oude woorden verrassend veel te zeggen hebben over ons leven hier en nu.
In je praatje kun je natuurlijk gebruik maken van meerdere bijbelgedeelten, maar vraag je daarbij wel af of het erbij halen van veel verschillende teksten uit de Bijbel echt iets toevoegt. Als je één kerngedeelte kiest, dat met de jongeren leest en er uitleg bij geeft, heb je een grotere kans dat het ook blijft hangen. Dat werkt vaak beter dan allerlei verschillende teksten in je praatje te verweven die de jongeren waarschijnlijk toch niet onthouden.

Werkvormen

Als je een inleiding houdt voor jongeren heb je natuurlijk veel meer mogelijkheden dan alleen praten. In je praatje kun je gebruik maken van allerlei creatieve werkvormen, multimedia en vormen van interactie met de groep. Om een praatje goed over te laten komen en om de aandacht van jongeren vast te houden is het belangrijk om te zoeken naar passende, aansprekende werkvormen. Een valkuil is wel dat je allerlei creatieve elementen in je praatje stopt, zonder dat het echt iets toevoegt aan je boodschap. Een werkvorm moet een doel hebben, bijvoorbeeld:

• introductie van het onderwerp
• verdieping van het onderwerp
• aan het denken zetten
• discussie op gang brengen
• mening vormen
• erachter komen wat de bijbel ergens over zegt
• erachter komen hoe je het geleerde handen en voeten kunt geven
• ondersteuning bij je praatje (powerpoint, film, muziek, afbeeldingen)
• als middel om een boodschap goed te onthouden (denk aan een goed voorbeeld, anekdote of een voorwerp)

Als je een werkvorm gebruikt in je praatje, is het belangrijk dat het goed en duidelijk overkomt. Check daarom vooraf of de apparatuur werkt, of je het juiste filmfragment hebt geselecteerd, of de ruimte geschikt is voor de spelvorm die je wilt doen, of het voorbeeld dat je wilt laten zien ook echt werkt, etc.

Bedenk als je een praatje houdt, dat dit ongeveer blijft hangen:
- 20% als je alleen dingen hoort
- 50% als je dingen hoort en ziet
- 70% als je dingen hoort, ziet en bespreekt
- 90% als je dingen hoort, ziet, bespreekt en doet

Meer artikelen vind je in het Handboek voor Jeugdleiders