Kerkelijk jaar met kinderen

Ronde kalender

Het kerkelijk jaar begint vier zondagen voor kerst (advent) en eindigt de laatste zondag voor advent. Met kinderen kun je een speciale (ronde) kalender maken, waar alle bijzondere dagen opstaan. De tijden tussen de feesten zijn om uit te kijken naar het volgende feest. Ook in de Bijbel wordt beschreven hoe God wilde dat de Israëlieten hun feesten vierden. De beschrijvingen daarvan kunnen ook helpen om vormen te kiezen.

Advent

Advent is de tijd voor kerst waarin het 'verwachten' centraal staat. Het verwachten van de geboorte van de Here Jezus, maar ook het verwachten van Jezus bij ons. Advent begint vier zondagen voor het kerstfeest. In veel kerken worden vanaf de eerste adventszondag kaarsen aangestoken. De eerste zondag een kaars, de tweede zondag twee, enzovoort. Je kunt ze in een versierde krans steken of gewoon door vier kandelaars naast elkaar te zetten. Kindernevendienst en zondagsschool kun je houden aan de hand van thema’s die passen bij de adventtijd: je kunt bijvoorbeeld beloften uit het Oude Testament over de komst van de Here Jezus en de vervullingen in het Nieuwe Testament lezen. Andere thema’s kunnen zijn hoop en verwachting, liefde en licht. Of je kunt de verhalen die gaan over de geboorte van Jezus en wat er vooraf gaat lezen. Het maken van een kerststalletje van klei is een leuke bezigheid in deze tijd en biedt heel wat mogelijkheden voor gesprek. Je kunt praten over de figuren die je aan het vormen bent en in de huid van zo’n persoon kruipen. Hoe zou de herder die naar de stal ging het beleefd hebben? Wat zou hij gezegd hebben? Enzovoorts. Leuk om tijdens een gezinstijd te doen.

De adventstijd begint altijd al als op veel scholen en in veel gezinnen Sinterklaas gevierd word. Toch kun je door de kaarsen en de verhalen heel duidelijk aangeven dat we vlak voor het kerstfeest staan.

Kerst

Met Kerst vieren we de geboorte van Jezus Christus. Veel kerken hebben tijdens de kerstdagen speciale diensten voor kinderen of met kinderen. Er zijn veel speciale programma’s voor kerstvieringen en kerstmusicals.
Vaak ook krijgen kinderen met kerst een cadeau, dat benadrukt dat God Jezus aan de wereld schonk. Dat is een mooie gewoonte die je kinderen ook zelf kunt leren. Zo kunnen kinderen van de oudste groep bijvoorbeeld kerstcadeautjes maken voor jongere kinderen door met strijkkraaltjes kerst(boom)figuurtjes te maken. Het cadeau doorgeven kan ook in de vorm van het geven van een dubbel cadeau, bijvoorbeeld een christelijk kindertijdschrift waarvan ze een exemplaar aan een vriendje of vriendinnetje mogen geven.
Het maken van een levende kerststal, het zingen van een speciaal kinderlied, een kort toneelspel of dans door kinderen verhoogt vaak de feestvreugde. Laat het geen verplichting zijn: niet alle kinderen voelen zich daar lekker bij.

Lijdenstijd

De lijdenstijd is de tijd voor Pasen. Van oudsher noemen de katholieken het de veertigdagentijd of vastentijd. In deze periode is het gewoonte om te vasten. Het begint op Aswoensdag (de woensdag die vooraf gaat aan de eerste lijdenszondag en direct na het carnavalsfeest) tot aan Pasen, de zondagen uitgezonderd. In de protestantse kerken is het ook altijd een sobere tijd geweest, ook wel lijdenstijd genoemd. Deze tijd wordt afgemeten aan de zes zondagen voor Pasen. Bepaalde bijbellezingen in de kerk markeren de zondagen.
In onze tijd zie je dat het vasten in de katholieke kerk door veel kerkleden niet meer in acht wordt genomen. Vooral de mensen die van huis uit de betekenis mee hebben gekregen vasten nog. Opvallend is dat nu veel mensen in de protestantse kerken juist de waarde van vasten zien en het toepassen. De begrippen veertigdagentijd en lijdenstijd worden nu door elkaar gebruikt.
In de zondagsschool of kindernevendienst kun je ook met kinderen over versoberen praten en er een spaaractie aan koppelen.
Verder is deze periode heel geschikt om het hele lijdensverhaal te vertellen en te verwerken.
Ook deze tijd kun je voor kinderen visueel zichtbaar maken. Net als in de adventstijd kun je kaarsen nemen. Zet zes kaarsen in een standaard en steek op de eerste lijdenszondag ze alle zes aan. Door iedere volgende zondag één minder aan te steken laat je zien dat het lijden en sterven van Jezus dichter bij komt. Het wordt als het ware steeds donkerder. Op paaszondag steek je ze natuurlijk alle zes weer aan: Hij is opgestaan.

Van palmpasen tot Pasen

Het hoogtepunt van de lijdenstijd ligt in de week voor Pasen: de goede week.
De week begint met palmpasen of palmzondag. Het verhaal van de intocht van Jezus op het ezeltje in Jeruzalem wordt dan gelezen.

Witte donderdag: In sommige kerken wordt er op witte donderdag een sobere viering gehouden waarbij gedacht wordt aan de laatste maaltijd van Jezus met zijn vrienden. Het avondmaal wordt dan ook gevierd.
Goede vrijdag: De dag dat we er aan denken dat Jezus stierf aan het kruis. Op deze dag hebben de meeste kerken een dienst die sober is. Schroom niet om ook kinderen welkom te heten in deze dienst.
Stille zaterdag: Je kunt die dag ook echt stil laten zijn. Geen muziek. Geen TV. Versiering voor Pasen klaar leggen (niet al weken van te voren de kamer voor Pasen versieren zoals de commercie wil).
Pasen: Een feestelijk paasontbijt in de kerk kan tot een mooie traditie uitgroeien. Een feestelijke dienst met veel Paasliederen die kinderen ook kennen

De periode na Pasen tot Pinksteren duurt 50 dagen. Joodse kinderen tellen na Pasen nog vijftig paasdagen. Een oude naam voor Pinksteren is ‘Pasen in het goud’. De vijftigste dag is Pinksteren. Dat is zeven maal zeven én nog één erbij. Dat getal geeft de volheid aan.

Hemelvaart en Pinksteren

Op Hemelvaartsdag hebben veel kerken een dienst. Met kinderen kun je die dag beginnen met vooruitkijken naar Pinksteren aan de hand van symbolen.
Je leest of vertelt het verhaal van Jezus terugkeer naar de hemel. Met zijn allen probeer je je in te leven in de gevoelens van de discipelen. Begrepen ze werkelijk dat ze niet alleen bleven? Waar dachten ze eigenlijk aan? Wat hadden ze allemaal meegemaakt met Jezus? Waar zou jij aan denken? Laat ieder kind zo één of twee gebeurtenissen bedenken. Daarvan maak je een lijstje en de bijbelgedeelten die daarbij horen. Geef dit als lijstje mee naar huis. In de dagen erna kunnen ouders deze bijbelgedeelten samen met hun kinderen lezen.

Op pinksterzondag sluit je dit af door te vertellen over de uitstorting van de Heilige Geest. De verhalen herinneren eraan hoe Jezus voor ons op aarde was en dat nu de Heilige Geest die taak overgenomen heeft. Als je dat meerdere jaren doet zul je zien dat er ieder jaar weer andere accenten gelegd worden.

Laatste zondag van het kerkelijk jaar

Na de pinksterdagen is er een hele poos 'niks'. Een rustige periode op de kerkelijke kalender. Eind november is het de laatste zondag van het kerkelijk jaar. In de kerk worden de namen van de overledenen opgelezen. Voor sommige kinderen is dat ook verdrietig omdat ze bijvoorbeeld een opa of oma verloren. Let daarop als je met de kinderen erover praat en voorbede doet.