Mijn steen moet wel af. En de werkdag zit er bijna op. Dus ik heb wat haast. Met een stevige pas én een stempel met zwarte verf in mijn hand loop ik doelgericht naar ‘mijn’ grafzerk. Dat wil zeggen, die van Izak van Boele, geboren te Zwolle in 5617 en overleden in het 5703e jaar van de Joodse jaartelling. Ik vraag me al de hele tijd af hoe hij in 1942 (volgens de meer gebruikelijke jaartelling) kwam te overlijden, als Jood in Kampen. In zó’n jaar! Terwijl ik samen met andere vrijwilligers steen voor steen renoveer op deze Joodse begraafplaats is het gemakkelijk te verdrinken in gedachten over al die Joodse levens van toen.
Foto: Freddy Schinkel
Maar dan trap ik op de rem en sta abrupt stil in het heden. Voor mij ontvouwt zich namelijk een tafereel dat ik in mij op wíl slaan. Een man en een vrouw. Ze zitten samen op hun knieën. Het zou maar zo één van die vele bruidspaartjes die ik heb ingezegend kunnen zijn. Maar het moge duidelijk zijn dat dit paartje elkaar niet heeft uitgekozen. Sterker nog, op zondagochtend zouden ze elkaar waarschijnlijk tot in de eeuwen der eeuwen niet eens tegen zijn gekomen. Want ‘de man’ betreft een ouderling uit een reformatorische kerk. Een fijne broeder, in stemmige kledij. En ‘de vrouw’ geeft met haar fel blauw-rode kleding aan te ‘doen wat wij geloven.’ Ze heeft volgens mij een best hoge rang bij het Leger des Heils en gaat ook voor in de samenkomsten. Daar zitten ze samen geknield, om snel maar keurig nog een grafsteen af te maken, voor het vijf uur is en de vijftig vrijwilligers van vandaag huiswaarts keren.
Het is een bijzonder raar tafereeltje, dit paartje. Knielend voor een Joodse grafsteen. Het is een interne foto geworden. Opgeslagen. Op deze gewijde grond bleek meer te kunnen dan in hun eigen godshuizen. Een diepgaande verbondenheid met het Joodse volk bracht deze zuster en broeder samen, op de knieën warempel. Verbonden met het lot van de Joodse gemeenschap en – ondanks de hoge Kamper kerkmuren – meer één met elkaar dan ze aanvankelijk dachten.
Twee jaar later. En de Jodenhaat groeit ongekend in Nederland. Dit keer wordt de oorlog tussen Hamas en Israël duizenden kilometers verderop aangegrepen als reden. Alsof Izak van Boele inderdaad te zeer een vergeten, onbekende naam uit een onbelangrijke geschiedenis is geworden.
Ze zijn opnieuw bang, de Joden in dit land. Ook die paar Joodse kennissen die nu nog in onze Hanzestad wonen. Maar hoe kunnen wij nú dan uiting geven aan onze relatie met het Joodse volk? Een signaal geven dat wij veel waarde hechten aan de vrijheid van godsdienst? En het niet vinden kunnen dat deze gelovigen hun religieuze symbolen uit voorzorg maar weghalen? En met politiebewaking moeten samenkomen?
Een gemeentelid oppert een lokale verklaring. Die was snel geschreven. Maar kan zo’n wondertje als toen op de Joodse begraafplaats opnieuw gebeuren? Dat blijkt. Meer dan dertien christelijke leiders – van vrijzinnig tot gereformeerd, van reformatorisch tot evangelisch – ondertekenen de ‘Verklaring van christelijke leiders tegen het opkomende antisemitisme.’ Is daarmee alles gezegd? Is het signaal nu dan afgegeven-en-klaar? Of moeten er meer signalen volgen, ook over andere zorgwekkende ontwikkelingen in ons land?
Ik weet het niet zo goed. Wat kunnen dingen toch complex zijn! Tot ik een volgende stap helder heb, dank ik God eerst maar dat Hij alles overziet. Ik dank Hem op mijn blote knieën. Samen met mijn refo-broeder en mijn Leger des Heils-zus. Dán zullen er vast nog meer wonderen kunnen gebeuren.
Thema: Verdraag de spanning
Door spanning te leren verdragen, brengen we leven in een tijd vol polarisatie. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
Over Maurits Luth
Maurits Luth is voorganger van de baptistengemeente Kampen en vanuit die kerk gemeentestichter in Dronten en IJsselmuiden. Daarnaast werkt hij aan een proefschrift over de perceptie van geloofsvervolging in West-Europa. Hij is getrouwd en vader van drie dochters, maar heeft daarnaast alsnog wat ruimte in zijn hart voor missie, kerkelijke eenheid en theologie.
#ikgadewegvanliefde
In reactie op de toename van antisemitisme en moslimhaat deed MissieNederland een dubbele oproep tot actie. Doe je mee?
