Op zoek naar de bronnen van MissieNederland

Dit jaar vieren we dat vijftig jaar geleden de Evangelische Zendingsalliantie (EZA) werd opgericht. In 2013 fuseerden de EZA en de EA (Evangelische Alliantie) waarna we de naam MissieNederland zijn gaan dragen. Wat leren de oude bronnen van MissieNederland ons? Wat betekent dat voor de MissieNederland-alliantie van vandaag de dag?

Oude waterputten

Eind vorig jaar werden we met ons team tijdens onze maandelijkse inspiratie- en gebedsochtend World on mute stilgezet bij het verhaal van Isaak in Genesis 26. Daar groef Isaak de oude waterputten weer open die zijn vader Abraham ooit had gegraven. Na de dood van Abraham waren deze putten door de Filistijnen dichtgegooid. Isaak heropende ze en gaf de bronnen opnieuw de naam die zijn vader ooit aan die bronnen gaf. Dit verhaal werd voor ons team een zoektocht naar de bronnen waaruit MissieNederland ontstond. Zijn er wellicht ook bronnen verstopt geraakt of ondergesneeuwd in de afgelopen jaren? Zijn er waterputten die we al biddend en werkend weer mogen openen?

In dit graven naar oude bronnen neem ik je graag mee in wat voor mij - in wat voor ons - interessante ontdekkingen zijn. Vier inzichten die iets zichtbaar maken van hoe de alliantie MissieNederland geworden is:

1. Een bijzondere oorsprong
2. Het borrelt wereldwijde missie
3. Het borrelt geloof in de potentie van de kerk
4. Het borrelt eenheid

Het borrelde 50-jaar geleden

Tijdens onze deelnemersontmoeting in april stonden we al even stil bij het vijftigjarig bestaan van de Evangelische Zendingsalliantie (EZA, een van onze fusiepartners). Het was kostbaar om dit te mogen vieren in de aanwezigheid van Hans Keijzer, die de EZA destijds oprichte. We deelden verhalen over de begindagen en tijdens een gesprek met een van de partners van de alliantie in de pauze schoot ik vol. Er ontstond een diep besef dat er 50-60 jaar geleden iets heel bijzonders gebeurde, hier in Nederland. Gods Geest was krachtig en merkbaar aan het werk. Ik werd ergens ook wel boos en verdrietig, want ik kende deze verhalen nog helemaal niet.

We deelden verhalen over de begindagen en tijdens een gesprek in de pauze schoot ik vol

Het is waar, ik was nog niet eens geboren, maar het werd ook niet eerder aan mij verteld. De woorden van Psalm 78 kwamen op in mijn gedachten: 'Wij willen het onze kinderen niet onthouden, wij zullen aan het komend geslacht vertellen van de roemrijke, krachtige daden van de HEER, van de wonderen die Hij heeft gedaan.' Nu ik de verhalen leer kennen, wil ik ze anderen niet onthouden. Hoe leren zij anders van de roemrijke, krachtige daden, van de wonderen die Hij heeft gedaan. Weten we nog dat God op bijzondere manier het in Nederland liet borrelen? Het is niet zomaar dat wij niet de enigen zijn die dit jaar een gouden jubileum vieren. Ook organisaties als Tearfund, Youth with a Mission en ZOA bestaan 50 jaar. Naast deze organisaties zijn er ook andere bijzondere namen en organisaties aan 'ons ontstaan' verbonden. In het boek ‘Mister Mission’, een portret van Hans Keijzer, geschreven door Jaap Haasnoot en Otto de Bruijne staat:

Op aandringen van Corrie ten Boom en Leo Pasman en door inspiratie van George Hoffman van Tearfund Engeland werd het plan opgevat om een zendingsalliantie, en tegelijkertijd een diaconaal fonds, het 'TEAR Fund' (The Evangelical Alliane Relief Fund), op te richten. Op Hemelvaartsdag 1973 wordt tijdens de Wereld Wijde Zending Dag in het Beatrixgebouw in Utrecht de 'Evangelische Zendingsalliantie' (EZA) ten doop gehouden, in aanwezigheid van OM-voorman George Verwer en met een collecte voor een Tearfund-project in Sudan.

Als we dit jaar het vijftigjaar bestaan van (een deel van) MissieNederland vieren, kunnen we dat niet doen zonder te vieren dat Gods Geest zich heeft geroerd in ons land in de jaren '60 en '70 van de afgelopen eeuw. Aan Hem alle eer!

^{Lees onder het kader verder}

50 jaar samen leven brengen in de wereld

In 2023 vieren we dat de EZA vijftig jaar geleden werd opgericht. Jiska Chin-A-Teh, onze huidige netwerkleider Kerk & Global missions, blikt terug met oud-medewerkers en -voorzitters.

Meer over het jubileum

Het borrelde wereldwijde missie

De groei van de evangelische beweging in de jaren '70 van de vorige eeuw ging gepaard met een groot verlangen om gehoor te geven aan de opdracht ‘Ga op weg en maak alle volken tot mijn discipelen’. Zo vestigden internationale organisaties als Wycliffe Bijbelvertalers en Operatie Mobilisatie zich in Nederland en kwam er gaandeweg een behoefte aan een zendingsalliantie. Tijdens de EZA-dagen werden grote groepen jonge mensen gezegend en uitgezonden.

Maar ook in de nog oudere wortels van de Evangelische Alliantie, die in 1846 in Engeland werd opgericht, en in 1979 in Nederland werd (her)opgericht, zie je een grote nadruk op missie. De jonge Evangelische Alliantie had vijf prioriteiten:

1. Het bevorderen van de eenheid tussen evangelische christenen,
2. Stimuleren van gebed (o.a. door de Week van gebed),
3. Zending en evangelisatie,
4. Handhaven van godsdienstvrijheid en
5. Een sterke mate van maatschappelijk en politiek engagement.

Als ik kijk naar dit vuur en het verlangen om uiting te geven aan de (wereldwijde) missie, vraag ik mij wel eens af of dit niet een bron is die door de afgelopen decennia heen wat verstopt is geraakt. Verstopt doordat Nederland zelf een zendingsland werd. Door een toenemend besef dat onze zendingsgeschiedenis niet altijd zonder smet was; doordat we gaan herkennen dat onze zendingsdrang soms ook gepaard ging met een gevoel van superioriteit en kolonialisme. Door verlegenheid rondom de oproep tot omkeer. Door een verschuiving in onze drijfveren. Of door een nadruk op onze 'invidiuele roeping', in plaats van onze gezamenlijke. 

Ik geloof dat het tijd is om naar de brokstukken te kijken uit het verleden en deze op te ruimen. Vanuit het besef dat deze bron (het verlangen om deel te nemen aan de mondiale missie) in zichzelf niet slecht is, maar vervuild is geraakt door deze brokstukken. Durven we de vraag te stellen: welke plek heeft wereldwijde missie nu nog in deze tijd, en welke plek hebben Nederlandse geloofsgemeenschappen hierin?

Als alliantie geloven we dat wereldwijde missie ook vandaag de dag hoort bij de roeping van de kerk in Nederland

Als alliantie geloven we dat wereldwijde missie ook vandaag de dag hoort bij de roeping van de kerk in Nederland. Wij geloven namelijk dat Jezus kwam om het leven te geven in al zijn volheid (Johannes 10). In overvloed, schrijven sommige vertalingen erbij. Wanneer het leven dat God wil geven in al zijn volheid blijft hangen in onze geloofsgemeenschappen, doen we geen recht aan die overvloed. Als we vanuit een mindset van tekort - we zijn nog maar klein, we zijn zelf zendingsland, we hebben de boel zelf nog niet op orde - alles voor onszelf houden, ontstaat er droogte. De bron komt stil te staan. We voeren onze opdracht nog maar half uit.

Pas als we ons richten op de uiteinden van de aarde doen we recht aan Gods overvloed, omdat dit ons telkens weer uitdaagt werkelijk op weg te gaan op zoek naar die plekken waar het leven in al zijn volheid gemist wordt. We sluiten ons aan bij Gods eigen missie, die de wereld zó lief had dat Hij zijn eniggeboren zoon gaf (Johannes 3 vers 16). Het aansluiten bij zijn missie, maakt ons afhankelijk van de enige Bron van leven: Jezus Christus zelf. Want op eigen kracht lukt het ons niet. Maar het is ook dé manier waarop we ontvangen van wat God heeft gegeven aan de wereldkerk. We brengen niet alleen leven in de wereld. We ontvangen het ook, juist dankzij onze verbinding met de wereldwijde kerk. Volgens mij is het nodig dat dit perspectief opnieuw gezien en geleefd gaat worden door de kerken in Nederland. Juist daarin kunnen we leren van anderen, uit onze eigen alliantie, van partnerallianties (zoals de Nederlandse Zendingsraad) en van de wereldwijde kerk. 

Het borrelt geloof in de potentie van de kerk

Hoewel de evangelische beweging in de jaren '70 hier en daar gepaard ging met enig afzetten tegen de gevestigde kerk (en haar vorm van zending), zie je ook in die jaren al het besef toenemen dat lokale geloofsgemeenschappen de basis vormen voor missie. Er groeit een verlangen om de missie te verankeren in de lokale geloofsgemeenschap. Dit was ook een van de redenen voor de fusie tussen de Evangelische Alliantie en de Evangelische Zendingsalliantie in 2013.

Tegelijkertijd zien we dat het geloof in de potentie van de lokale geloofsgemeenschap in een tijd van individualisme en secularisatie wankel is. Dat is ook waarom we als MissieNederland sinds vorig jaar meer nadruk zijn gaan leggen op die potentie, onder andere met de campagne ‘Kerk, ik vind je mooi!’ en onze nieuwe pay-off: 'MissieNederland gelooft in de kerk, omdat de wereld een kerk nodig heeft die leven brengt'. Als de kerk - in welke vorm zij ook verschijnt - het lichaam van Jezus is, heeft zij namelijk dezelfde potentie om leven te brengen, in navolg van Christus zelf. De missionaire opdracht ‘Ga op weg en maak alle volken tot mijn leerling’ (Matteüs 28 vers 19) en de missionaire opdracht ‘Vorm een liefdevolle eenheid, opdat de wereld gelooft’ (Johannes 15 vers 16; 17 vers 20,21) vormen daarbij een samenhang, waarin de lokale geloofsgemeenschap missionair ademhaalt en zo leven mag brengen: dichtbij en ver weg.

Het borrelt eenheid

Bij het ontstaan van de Evangelische Alliantie borrelde meer dan alleen de passie voor missie en het geloof in potentie van de kerk. Er ontstond ook een groot verlangen naar het zijn van een eenheid.

In een samenvatting over de historie van de Evangelische Alliantie staat:

In het Engeland van het midden van de 19e eeuw was de maatschappelijke situatie verre van rooskleurig. Door de industrialisatie waren krottenwijken ontstaan in de steden. Alcoholisme, criminaliteit, kinderprostitutie en sociale uitbuiting namen toe. Terwijl in de theologie een opmars van de vrijzinnigheid plaatsvond, groeide het bijgeloof onder het volk. Al lang hadden christenen urgente problemen in kerk en maatschappij moeten aanpakken. Maar de evangelische kerken werden verlamd door hun onderlinge verdeeldheid en hun opsplitsing in allerlei groepen. Het was tegen deze achtergrond dat het internationale gezelschap bijeenkwam, bezield door een verlangen om hun eenheid in Christus voor de wereld zichtbaar te maken, en gezamenlijk gestalte te geven aan hun roeping in de wereld.

Als het gaat om de eenheid binnen de evangelische beweging, is het wellicht ook nodig om weer stil te staan bij wat dat evangelische kenmerkt. Want ook die definitie vertroebelde in de afgelopen jaren wat, merk ik. Ten dele heeft dit te maken met het beeld van 'evangelical' dat we krijgen vanuit de ‘Culture War’ van Amerika. Ook in Nederland kan het begrip 'evangelisch' worden ervaren als een optelsom van bepaalde orthodoxe (politieke) standpunten of bepaalde vormen van kerkzijn. Dit terwijl de evangelische beweging - kijkend naar de geloofsbasis die de Evangelische Alliantie bij haar start al formuleerde - wordt gekenmerkt door gezamenlijke overtuigingen en waarden. Wij zien de evangelische beweging daarom - al jarenlang - als breder dan één bepaald type kerken. Met de evangelische beweging doelen wij op de vernieuwingsbeweging die te vinden is over de gehele breedte van de christelijke kerk in Nederland, van gereformeerd en rooms-katholiek tot charismatisch. Mensen die elkaar vinden op de hoofdpunten van het christelijk geloof en verlangen naar eenheid.

Kernpunten van onze overtuiging zijn:

• Geloof in de Bijbel als het gezaghebbende Woord van God
• Geloof in en navolging van Jezus Christus, die ons door zijn kruisdood met God verzoent
• Aandacht voor persoonlijke bekering en geloofsbeleving
• Missionair elan
• Sociale betrokkenheid

Wat hoop ik dat het verlangen naar eenheid ook vandaag de dag, in een tijd van polarisatie en cancelculture, opnieuw gaat borrelen. Dat we ondanks onze verschillen in standpunten elkaar blijven vasthouden in onze gezamenlijke overtuigingen en verlangen naar eenheid. Dat door onze eenheid de wereld zal geloven dat God de Vader zijn Zoon gezonden heeft.

Wat hoop ik dat het verlangen naar eenheid ook vandaag de dag, in een tijd van polarisatie en cancelculture, opnieuw gaat borrelen

Werk aan de winkel

Er is genoeg werk aan de winkel. Het geloof in de kerk, haar missie en de eenheid staan onder druk. Als alliantie staan we echter achter betrokken kerkleden die met hun geloofsgemeenschap willen gaan voor het brengen van leven in de wereld. Want wij geloven in de potentie die Christus ook vandaag in zijn kerk heeft gelegd. 

Om de kerk hierin voldoende te kunnen ondersteunen, zullen we ook moeten bouwen aan een sterkere alliantie. Met elk extra lid van de alliantie, of dat een individu of organisatie is, hebben wij een sterkere stem in het vertegenwoordigen van onze gezamenlijke waarde(n) en een grotere mogelijkheid om samenwerkingen te initiëren die de kerk een stap verder helpen bij het brengen van leven in deze wereld. Doe je mee?

Sluit je aan bij de alliantie of steun ons met een jubileumgift

Jouw deelnemerschap versterkt onze gezamenlijke stem en helpt ons om jou steeds weer een volgende stap aan te reiken om met de kerk leven te brengen in de wereld.

Sluit je aan

Geef een jubileumgift

Over Martine Versteeg

Martine Versteeg is interim-directeur van MissieNederland en netwerkleider Kerk & Jeugd.