Deze week is de serie The Chosen in Nederland in première gegaan. Het eerste seizoen is sinds gisteren te zien bij de EO via NPO start. Ter voorbereiding op de première bekeek ik de documentaire Unfiltered: GenZ reacts to The Chosen. Een groep twintigers werd zonder enige voorkennis uitgenodigd om samen de serie te kijken en daarop te reageren. Tussendoor horen we hun levensverhalen en delen ze hun ervaringen met de kerk en het christelijk geloof.
Die ervaringen zijn niet zo positief, om het mild uit te drukken. De meeste van de deelnemers vertelden openlijk over de psychische problemen waar ze tegenaan liepen. Wat een pijn. Drie verhalen troffen me in het bijzonder. Eén van de meiden vertelt hoe ze als tiener in de kerk misbruikt werd door een groep leeftijdsgenoten.
Een jongen vertelde hoe de voorganger hem als achtjarige fysiek bedreigde en hoe er later - toen hij begon met werken - druk op hem werd uitgeoefend om meer geld te geven zodat de voorganger - die de dikste auto van de kerk reed - zijn weldadige levensstijl kon voortzetten. De hypocrisie leidde ertoe dat hij uit de kerk stapte. Waarna hij ook door zijn ouders uit huis gezet werd.
Een derde vertelde vooral over haar religieuze moeder die bad dat ze liever dood zou gaan dan dat haar dochter een queer levensstijl zou leiden.
Dood in plaats van leven
Let op: deze groep werd niet geselecteerd vanwege hun achtergrond en deze verhalen, maar willekeurig (puur omdat The Chosen het zo goed doet onder deze generatie en de makers wilden leren waarom). De schrijnende verhalen over onrecht en gebrokenheid in de kerk raken me. Ik zou willen dat het uitzonderingen waren, maar daarvoor horen we dit soort verhalen te vaak. Juist in een geloofsgemeenschap die een oefenplek mag zijn om léven te brengen (en daar zijn gelukkig ook hoopvolle verhalen over te vertellen), werden deze mensen misbruikt en onderdrukt. Niet tientallen jaren of eeuwen geleden. Maar slechts 5-10 jaar. De verhalen laten zien hoe gebroken mensen en door mensen gemaakte systemen dood brengen in plaats van leven. Het kwaad lijkt meer invloed op kerk te hebben dan andersom. In ieder geval voor deze groep jongeren.
Maar dan verschijnt Jezus. Jezus die zichzelf zo intens verbindt met de kerk, zijn lichaam. Jezus, die niet onder de indruk is van gebrokenheid en zonde. Hij is bewogen, dat wel. In The Chosen zien we een vrije vertaling van hoe Hij mensen werkelijk ziet en wat dat met mensen - zijn volgelingen - doet. Een weergave die me niet zelden tot tranen toe roert. Jezus kwam niet om te oordelen, maar om mensen terug te roepen in hun bestemming: leven in volheid. Hij ziet de wereld. Hij neemt geen genoegen met haar huidige staat, maar heeft een radicaal andere aanpak dan het religieuze systeem van oordeel en 'be better'. Doordat Hij hen allereerst opneemt en uitnodigt in zijn liefde, worden mensen zachter. Verlaten ze hun zelfgerichte overlevingsmechanismen. Je ziet het gebeuren bij de kijkers. Zij zien dat Jezus zich verbindt met mensen zoals zij. In allerlei gebrokenheid, gewoon op de plek waar ze zijn. Daar nodigt Hij hen uit om Hem te volgen en weer mens te worden, gemaakt naar zijn beeld.
Omdat Jezus gelooft in zijn kerk, doe ik dat ook
Geloof in de kerk
De verhalen van de documentaire gaan voornamelijk over situaties in Amerikaanse kerken. Maar het zou te makkelijk zijn om ons als Nederlandse geloofsgemeenschappen daarachter te verschuilen. Hopelijk zijn sommige van deze situaties uitzonderingen. Maar ook in onze kerken gaat van alles mis. De handen die moesten zegenen, hebben sporen achter gelaten. Misbruik, onderdrukking, het communiceren van schuld, schaamte en oordeel in plaats van herstel. Het zou makkelijk zijn om me te schamen voor de kerk. Maar dáár geloof ik niet in. Want als wij de kerk veroordelen, vertonen we hetzelfde gedrag als wat haar wordt verweten. Schaamte is nooit de oplossing. Het brengt geen leven. Juist het tevoorschijn roepen van wie de kerk wél is: dat brengt verandering. Daarom geloof ik in de kerk. Niet omdat ze het nou altijd zo goed voor elkaar heeft. Maar vanwege Degene die haar heeft geroepen: Jezus zelf. Omdat Jezus gelooft in zijn kerk, doe ik dat ook. Ondanks de brokstukken in het nu en in het verleden. Want: Hij ziet. Hij ziet de potentie die in jou en mij zit, om samen deel te zijn van een gemeenschap die wordt zoals Hij. Om die plek van liefde te zijn, aangesloten op de bron van liefde zelf: Jezus.
De kerk veroordelen heeft dus geen zin. Haar terugroepen in haar bestemming wel. Daarom spreek ik nog steeds geloof uit in de kerk en moedig ik haar graag aan met de woorden van Jesaja: 'Doe goed, zoek recht'.
