Wie had zich twee weken geleden kunnen voorstellen dat ons sociale leven vandaag volledig overhoop zou liggen? Kerken sluiten hun deuren, scholen zijn dicht, sportclubs zijn gesloten en steeds meer winkels kiezen ervoor om hun deuren te sluiten.
Deze coronacrisis doorloopt een aantal fasen: ontkenning, bagatellisering, angst en berusting. Ik vermoed dat we in Nederland nog in de angstfase zitten maar de berustingsfase komt er snel aan. Dat is die fase waarin “de nieuwe werkelijkheid” gewoon is geworden. Het zijn de normale fasen die elkaar opvolgen gedurende een crisis.
De kerk heeft daarna zo haar eigen fasen te doorlopen. Ik kijk er met belangstelling naar en denk zoveel mogelijk mee op landelijk en lokaal niveau om kerken zo goed mogelijk te dienen. Ik zie gemeenten die snel acteren, gemeenten die de kat uit de boom kijken en gemeenten die wat achterover leunen. Heel begrijpelijk, want voor iedereen is dit nieuw. Laat ik eens aangeven welke fasen ik zie:
Leiderschap
Dit is de eerste fase waar de meeste kerken inmiddels wel doorheen zijn. Een spannende fase waarin de leiders in gemeenten een knoop moesten doorhakken: wel of geen diensten? Hoe wordt er omgegaan met pastoraat? Zijn ziekenhuisbezoeken nog mogelijk? Kunnen onze kringen doorgaan? Allemaal grote besluiten die genomen moeten worden. Ik noem het de 'borst vooruit-fase', de leiding nemen en soms moeilijke beslissingen nemen voor de eigen gemeenschap.
Herderschap
Op deze leiderschapsfase volgt de herderschapsfase en daar begint net wat beweging te ontstaan. Veel kerken blazen echt een beetje uit na de hectiek van de leiderschapsfase, maar eigenlijk zouden ze nu moeten bouwen aan de zorg voor de eigen kudde. Leek het afgelopen zaterdag nog een goed idee om gewoon een dienst van de Evangelische Omroep te bekijken, nu moet er gezocht worden naar verbindende zaken om de kudde bij elkaar te houden. Om je herderlijke gezicht te laten zien. Duiding en hoop te brengen in een plotseling onzekere wereld. Om als herder juist nu te kijken naar delen van de wereld waar de kerk eigenlijk altijd in een staat van crisis is en waar mooie verhalen vandaan komen. Ik zou voorgangers en oudsten in kerken dan ook willen aanmoedigen om hier snel werk van te maken. Hier ligt de roeping van de herder en deze zal op een geheel nieuwe en creatieve wijze ingevuld moeten worden.
Priesterschap
In een post-christelijke samenleving wordt nu goed zichtbaar dat kerken niet altijd meer in het hart van het overleg tussen het college van burgermeesters & wethouders en de welzijnsorganisaties zitten. Zij is een vergeten groep geworden. Gelukkig zijn er grote verschillen in gebieden in Nederland, maar toch kunnen we wel vaststellen dat de kerk wat in de marge terecht is gekomen. Stefan Paas beschrijft dat in zijn prachtige boek Vreemdelingen en Priesters als volgt: “Maak onderscheid tussen kerk en wereld. Denk niet dat die twee (nog wel) in coöperatie en harmonie met elkaar te brengen zijn”. Een eenvoudige belronde langs diverse kerken bevestigde dit.
De priesterrol van de kerk en haar werkers is een volgende fase die gewoon naast de herderlijke rol staat. God vertegenwoordigen in de samenleving en de samenleving door gebed vertegenwoordigen bij God. Dat klinkt misschien wat katholiek, maar voor een kerk in de diaspora (Paas) is dit een prachtige rol. Kerkleiders, denk na over deze rol in je samenleving. Wat heeft de kerk te bieden in praktische zin aan een samenleving die in onzekerheid is ondergedompeld? Waar vindt de hoopvolle boodschap van het evangelie aansluiting bij de huidige crisis? Verbind je met andere kerken, de lokale overheid, de algemene vrijwilligersorganisaties en de welzijnsprofessionals. Als kerk hebben we een unieke boodschap en een uitstekend netwerk van mensen die geloven dat hun tijden in Gods hand zijn.
Hoewel we er in deze dagen alles aan doen om infectie met het coronavirus te voorkomen, zou ik de kerken in ons land willen aanmoedigen om er óók alles aan te doen om een grote infectiebron van hoop te worden. Hoop wordt dé manier van leven, niet alleen hoop voor het hier en nu, maar hoop vanuit het hier en nu omdat de boodschap van het evangelie een boodschap is voor leven én sterven. Laten we nieuwe mallen ontwerpen waar we de hoop vanuit de persoon van Jezus mogen gieten tot welzijn van deze lijdende wereld.
