Vanaf 1 juli 2023 t/m 1 juli 2024 is het officiële Herdenkingsjaar Slavernijverleden. Verschillende partners van MissieNederland staan stil bij dit verleden en bieden tools aan om er ook met jouw kerk aandacht aan te besteden. Want wat was de rol van de (Nederlandse) kerk in het slavernijverleden? En hoe speelt deze geschiedenis vandaag de dag nog een rol in het leven van mensen?
Op 1 juli 1863 werd de slavernij bij wet afgeschaft in Suriname en de Caraïbische eilanden. Toen nog koloniën van het Nederlands Koninkrijk. Een groot deel van de tot slaaf gemaakten moest hierna nog 10 jaar lang op de plantages werken. Dit gebeurde onder staatstoezicht en was om de “schade van deze maatregel” te beperken voor de plantagehouders. Daarom stopte de slavernij voor velen in het toenmalige Koninkrijk pas echt in 1873. Op 1 juli 2023 was dat 150 jaar geleden.
Kringmateriaal
Intercultural Church Plants (ICP) Nederland biedt een driedelige Bijbelstudie aan met de titel ‘Meer kleur in de kerk’. Het interactieve materiaal is geschikt voor kleine groepen in de kerk. Het driedelige kringmateriaal daagt de deelnemers uit om in kleine groepen vanuit een Bijbels perspectief actief aan de slag te gaan met de thema’s racisme, diversiteit en verzoening. Kijk ook het seminar terug dat gehouden werd tijdens de Pinksterconferentie 2023 van Opwekking, waarin dit materiaal gelanceerd werd.
Het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap ontwikkelde materiaal om kerken en Bijbellezers te helpen om grip te krijgen op slavernij in de Bijbel, en te lezen en leren over het Bijbels perspectief voor vrijheid voor alle mensen. Verschillende Bijbelverhalen worden uitgelegd en geduid, en er zijn reflectie- en gespreksvragen om hier verder over na te denken.
Hoe staan we stil bij dingen uit het verleden waar we ons voor kunnen schamen? Stoppen we dat weg of herdenken we dat ook. Believe ID maakte een programma voor jongeren over maatschappelijke onderwerpen als slavernij en racisme, maar ook over zonde en schuld. Voor iedereen die de discussie niet uit de weg gaat.
Landelijke herdenkingsdienst
Op de vooravond van de viering van de afschaffing van de Trans-Atlantische slavernij werd op 30 juni in het hart Amsterdam een herdenkingsdienst gehouden. De dienst is een initiatief van een breed samengestelde netwerkgroep met hierin onder andere SKIN, de Raad van Kerken en de Evangelische Omroep (EO). Het thema van de dienst is Gedeeld verleden – gezamenlijke toekomst, kerken samen op weg naar heilzame verwerking van het slavernijverleden. De livestream is terug te kijken bij de EO.
Kerkenpakket voor een themadienst
Micha Nederland ontwikkelde een kerkenpakket over de doorwerking van ons Nederlandse slavernijverleden, met als titel: ‘Gedeeld verleden, gedeelde toekomst’. Je kunt het gebruiken om met jouw geloofsgemeenschap stil te staan bij het slavernijverleden. Het kerkenpakket richtte zich specieifiek op de zondagsdienst van 2 juli 2023, maar is ook op andere momenten te gebruiken. Het pakket is kosteloos te downloaden om een kerkdienst of thema-avond mee te vullen. In het pakket vind je onder andere preekschetsen, een leespreek, liedsuggesties en een kinder- en tienerprogramma.
Verdieping
De Omega Box van de maand juni 2023 gaat over vrijheid. In deze box staat onder meer een artikel waarin Philip Powell in gaat op de waarde van publiekelijke excuses. Is sorry zeggen niet gemakkelijk of goedkoop? Het artikel van Philip Powell (Tearfund UK) gaat hierop in naar aanleiding van de excuses van Rutte over onze rol in het slavernijverleden. Download de app 'Mijn Omega' om dit artikel en andere relevante materialen te lezen, kijken en beluisteren.
De podcast Heilige Grond van Weetwatjegelooft.nl gaat in op de erfenissen van de slavernij: Wat was eigenlijk de rol van de kerk in dit verleden? Met welke 'erfenissen van de slavernij' hebben we vandaag de dag nog concreet te maken? Wat doet dat met ons spreken over schuld en verzoening? Presentator Koos Tamminga spreekt er in deze podcast over door met Urwin Vyent en Andreas Wöhle.
De Ongelooflijke Podcast gaat in op 'De geschiedenis van slavernij en de immense rol van religie'. De aankondiging van de excuses van het Nederlandse kabinet voor zijn rol in het slavernijverleden leidde tot veel commotie. In deze aflevering kijken Stefan Paas, David Boogerd en Martijn Stoutjesdijk naar slavernij in de klassieke oudheid en wat er gebeurde toen het christendom zijn intrede deed.
'Wat zegt de Bijbel over slaven?' Een huishouden met slaven was in Bijbelse tijden een normaal verschijnsel. In het oude Israël was wel van alles rond slavernij geregeld, maar afgeschaft werd het niet. En ook Jezus, Paulus en Petrus staan niet bepaald bekend om hun slavernijstandpunt. Theanne Boer vraagt zich in dit artikel van de EO af wat de Bijbel nu écht zegt.
Fictieve personages vertellen in de webdocu Geboeid op waarheid gebaseerde verhalen uit het slavernijverleden en nemen de kijker mee in de keuzes van toen. De verhalen laten elk een andere kant zien van het slavernijverleden. Als kijker krijg je bij elk personage een aantal keuzes voorgelegd. Deze zetten mensen stil en maken je bewust van deze periode uit de geschiedenis. Deel de web-docu met je gemeente, bijvoorbeeld in je kerkapp of nieuwsbrief.
Het nieuwe seizoen van de EO-serie Firma Erfgoed staat in het teken van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. Presentator Aldith Hunkar richt haar blik 'overzee', en bezoekt religieus en cultureel erfgoed in Suriname, Sint Eustatius en Curaçao. Zo is ze op Paasmorgen te gast in de historische Grote Stadskerk van Paramaribo. Honderdzestig jaar geleden werd hier groots feest gevierd vanwege de afschaffing van de slavernij.
Voor kinderen
Speciaal voor kinderen heeft de EO een jeugdserie gemaakt. In Kofi's Tori geeft Kofie inzicht geeft in het slavernijverleden. Kofi vertelt door middel van vlogs zijn verhaal: over het leven op de plantage, zijn broer, zijn baas, over verliefd zijn, zijn verleden en uiteindelijk zijn vluchtpoging. Hij leeft op een Surinaamse plantage waar zijn Hollandse meesters met ijzeren vuist regeren. Kofi werkt keihard zonder te klagen en doet zijn best om niet in de problemen te komen.
Thema: Gerechtigheid
Deze KerkenToolkit hoort bij het thema 'Gerechtigheid'. Ontdek op ons thema-overzicht meer artikelen en mogelijkheden om met jouw christelijke geloofsgemeenschap of community een volgende stap te zetten.
Mis je nog iets?
Is jouw organisatie deelnemer van MissieNederland en hebben jullie ook aanbod wat kan helpen bij het herdenken van het slavernijverleden die hier niet vermeld staat? Stuur dan even een mailtje naar marit@missienederland.nl Ben je geen deelnemer, maar wil je daar graag over in gesprek? Neem contact met ons op!
Dit artikel is voor het laatst gewijzigd op: 15 juli 2023.
